47
Het werkje is verdeeld in zes hoofdstukken:
ICijfervaardigheid.
II: Het afronden en afbreken van getallen.
IIIVerkorte bewerkingen.
IVInterpolatie.
VRekenhulpmiddelen.
VIHet rekenen met een machine.
Het eerste hoofdstuk begint met een uitstekende behandeling van
datgene wat Prof. Tienstra in zijn hierboven genoemde beoordeling
reeds het ABC van de rekenaar noemde. Het bevat verder allerlei aan
wijzingen die het verkrijgen van cijfervaardigheid bevorderen en die
van groot belang zijn voor allen die door hun beroep veel met reken
werk in aanraking komen. Het is, wellicht door het veelvuldig gebruik
van rekenmachines, een teken des tijds dat aan de cijfervaardigheid van
velen thans nogal wat ontbreekt en dat de 3- en 9-proef of de 7-, 11-
cn 13-proef lang geen algemeen bekend begrip is.
Hoofdstuk II, dat met een zeer goede inleiding begint, behandelt uit
voerig het werken met benaderde waarden. De minder onderlegde kan,
door toepassing van bepaalde regels, de fout berekenen die in een som,
een verschil, een product of een quotient kan optreden als de termen
van de som of het verschil, vermenigvuldigtal en vermenigvuldiger,
deeltal én deler met bepaalde afrondingsfouten zijn behept. De meer
onderlegde zal en ook dit bespreekt de schrijver door zijn kennis
van de differentiaalrekening in al deze incidentele gevallen slechts
bijzondere gevallen van een algemene regel zien.
In hoofdstuk IV wordt de verkorte optelling, aftrekking, vermenig
vuldiging, deling en worteltrekking behandeld.
De grootste verandering vergeleken bij de eerste druk is wel de be
handeling van het onderwerp interpolatierekening. In de eerste druk
besloeg zij 8 bladzijden thans is zij, als een afzonderlijk hoofdstuk IV,
uitgedijd tot 41 pagina's waarvan het doorlezen een genoegen is.
S. begint met de afleiding van de interpolatieformule van Newton
voor ongelijke intervallen van het argument. Als bijzonder geval leidt
hij hieruit de formule van Gregory-Newton met gelijke intervallen van
het argument af. Voor het gemakkelijk hanteren van de formule is
een tabel met binomiaalcoëfficienten in het boek opgenomen. Ook de
interpolatieformule van Lagrange vindt er een plaatsje. Het is prettig
te constateren dat schrijver tevens de uitbreiding van de toepassings
mogelijkheid van deze formule, in 1948 door Michel Dupuy gepubli
ceerd, heeft besproken.
Ook het zeer fraaie schema naar Fraser, waaruit de interpolatie
formules van Gauss, Stirling, Bessel en Everett kunnen worden afge
leid, wordt in dit hoofdstuk behandeld. Voor een gemakkelijk gebruik
van de formules van Bessel en Everett zijn weer tabellen in het boek
opgenomen. De van Comrie afkomstige vergemakkelijking van de be
rekening van Bessels formule is tevens vermeld. Ik vind het jammer
dat S. deze „throw-back-method" wel wat al te letterlijk heeft ver
taald in „terugworpmethode".
