125
de «r-as als primaire as is aangebracht (b.v. de stereoplanigraaf van
Zeiss), of het geval waarbij de a,,-as primair is (Wild A 5). De figuren
16 en 17 hebben hierop betrekking, hig- 16 toont de opname bij verti
cale stand van de camera-as en na invoering van de draaiingen i en 9-
Fig. 17 is een bovenaanzicht van de bol welke in fig. 16 om het pro
jectiecentrum is aangebracht en waarvan de straal gelijk is aan b. In
deze figuur zijn tevens aangegeven de elementen ar en ar die
onderscheiden door de indices I en II in beide bovengenoemde ge
vallen in de beeldenpaarmachines worden afgelezen.
Als a* ay o is ook i cp o zodat de 31-as op de opname even
wijdig loopt met de lijn hoyo- Na draaiing over een hoek i in de richting
9 is de stand van deze as evenwijdig aan hiy^hoeky;A,-h0 100-9).
Bij deze draaiing is dus x O gehouden.
In geval I (a^-as is primair) loopt de y-as van de opname na draaiing
over de hoeken O.J en a,! evenwijdig aan hi y' (waarbij x' o).
In geval II wordt de richting van de y-as evenwijdig aan htyn
(XH o).
Uit figuur 17 blijkt derhalve dat in de drie gevallen de nulrichtingen
voor de telling van x niet samenvallen. Uit deze figuur zullen we nu
het verband afleiden tussen de drie groepen van drie elementen die
in de drie gevallen optreden, nl.volgens fig. 1i, 9 en x
We maken daarbij gebruik van de twee in figuur 17 voorkomende
rechthoekige boldriehoeken en vinden dan het volgende resultaat
geval Iv.Ja,! en x'
geval IIxx", en x"
Geval I.
cos i cos ax' cos a,!
Stellen we nu
A x' 9 Y 100
dan is
tg ix'= cotg (9 y)
Geval II.
sin sin 1 cos z)
sin2 a.yl cos a.r' sin2 a^' cos a.}}
cos z cos ar" cos 0^,"
en
tg A x" tg (9 S)
sin a/ sin a^" (cos z 1)
sin2 xx" cos ay" sin2 acos xj1
