h
140
zekerheid te zeggen. Wij hebben bij de metingen voor de constructie
van de rijbrug bij Hedel, die hier beneden nog worden aangeduid,
ervaren, dat op 62 m de methode nog bruikbaar is, zelfs met de hier-
beschreven dubbele spleet, zij het dan ook, dat de nauwkeurigheid met
een factor 10 vermindert. Voor het doel dat ons daar voor ogen stond,
bleek deze nauwkeurigheid van ongeveer 0,5 mm op 62 m voldoende.
Maar het is zeer wel mogelijk, dat met een dubbele spleet van aan
merkelijk grotere afmetingen een grotere nauwkeurigheid bereikt had
kunnen worden.
Bij proeven op grote afstand bleek de onrust van de lucht al spoe
dig de nauwkeurigheid ongunstig te beïnvloeden, zodat gegevens om
trent hetgeen in deze richting te bereiken zou zijn, niet uit labora
toriumexperimenten zijn te halen; het zou gewenst zijn een onderzoek
in te stellen, waarbij de omstandigheden van het meetveld normaal
zijn, terwijl men verschillende afmetingen van de spleten zou moeten
proberen.
6. Resultaten in de practijk.
Het spreekt vanzelf, dat overal waar kleine verplaatsingen op be
trekkelijk grote afstanden moeten worden gemeten, de geschetste
methode nuttig zou kunngn zijn, waarmee wij echter in het geheel
niet willen beweren, dat zij onder alle omstandigheden de beste is.
Kleine verplaatsingen van bouwwerken kunnen gemakkelijk worden
vastgesteld. De stenen toren van het laboratorium voor Technische
Physica, 18 m hoog, konden wij zonder takel met de hand meetbaar
krom trekken.
De toren van de St.-Jacobskerk in Den Haag, die een lange en brede
barst heeft, vormde een practisch probleem. Men wilde weten of het
geoorloofd is de klokken van 3500 en 7300 kg te luiden. Een bereke
ning van de optredende spanningen is echter buitengewoon moeilijk.
Het zou reeds prettig zijn te weten hoe groot de amplitude van de
toren is op een bepaalde hoogte, wanneer de klokken worden geluid.
De bepaling van deze amplitude kon zeer gemakkelijk worden ge
daan door een spleet 5"0 in de toren te bevestigen, vervolgens
een pentagoonprisma in de voet van de toren te plaatsen, die het van
■S"o afkomstige licht in horizontale richting naar het schip van de kerk
terugkaatste, en bij het pentagoonprisma de beschreven dubbele spleet
op te stellen. Kruisdraad en loupe bevonden zich echter in het schip
van de kerk. De inrichting van deze proef nam niet meer dan drie uur
in beslag. Het constateren van de uitwijking, die zich uitte als af
wijking van alignement, geschiedde zeer snel. In onderstaand staatje
zijn de uitkomsten van de amplitude in mm samengevat en wel als
één klok werd geluid (ax), als de twee klokken werden geluid in fase
(1a2fen in tegenfase a2,op hoogten hx 53 m en h2 33 m.
>'2 0,3 0,3
De storingen waren van de orde van 0,1 mm.
1
1,0
o,3
1.7
o,3
021
0,3
o,3-
