221
programma werd gemeten en evenzo op Ameland, werden de normaal
vergelijkingen onbepaald opgelost naar de bekende leden. Aldus kan
per station met één onbepaalde oplossing worden volstaan. De bekende
leden, die voor elke waarnemingsnacht verschillend zijn, kunnen daar
na in de onbepaalde oplossing worden ingevuld en op eenvoudige wijze
worden berekend. Tevens beschikken we dan over de gewichtsgetallen
en de correlatiebedragen der onbekenden, die door de coëfficiënten van
de bekende leden in de onbepaalde oplossing worden voorgesteld.
In Leeuwarden werd gedurende vier nachten een volledig pro
gramma gemeten. De uitkomsten per waarnemingsnacht met de in
wendige middelbare fout in AT zijn:
A (pijler) wAr
1 O0 23m 09s,608 Os,OI2
2 09,625 0,007
3 09,633 0,014
4 09,605 0,012
De gemiddelde lengte van de pijler bedraagt dus oh 23™ 09s,618 met
een (uitwendige) middelbare fout van os,oo7. De lengte van het cen
trum, uit die van de pijler afgeleid, bedraagt oh 23111 09s,635.
Op Ameland, waar gedurende vijf nachten een volledig programma
werd gemeten, verkregen we de volgende uitkomsten
A (centrum)
1 o° 23m 07s,841 os,oi7
2 7,789 0,015
3 7,801 0,014
4 7,789 0,019
5 7>845 °,oi4
De gemiddelde lengte van het centrum bedraagt hier oh 23111 07s,813
met een uitwendige m.f. van 0s,012.
Hierbij valt op te merken dat de uitkomsten van de verschillende
nachten per station meer uiteenlopen dan de zou doen verwach
ten. Omtrent de oorzaken van deze verschillen kunnen we slechts
enkele veronderstellingen maken. Op Ameland, waar het instrument
stond opgesteld op een duintop met dennenbos rondom en dicht bij het
strand, kan de laterale refractie misschien de oorzaak vormen, speciaal
omdat het weertype en de temperatuur gedurende de verschillende
nachten niet hetzelfde waren. Een andere mogelijkheid is, dat de richt
lijn van het niveau gedurende de metingen zich enigszins wijzigt t.o.v.
de horizontale as. Is dit het geval, dan is de onbekende b (zie 2)
niet constant. Bedenken we, dat de hoekwaarde van het niveau os,ii4
bedraagt, dan veroorzaakt een wijziging van i/io niveaudeel reeds een
fout van dezelfde orde van grootte als de ni^T.
Intussen zijn ook de uitkomsten van de lengtebepaling in Zierikzee
bekend. Hier werden in September en October 1949 gedurende één
nacht één sterprogramma en gedurende drie nachten twee verschillende
sterprogramma's gemeten.
