156
De geodeet is dus zelfs binnen zijn model niet in staat streng logisch
te werken. In benaderen en geven en nemen ligt eerder zijn voornaam
ste taak om zijn werk binnen de grenzen te houden van het economisch
en praktisch mogelijke. Dat hier zijn intuïtie vaak de doorslag moet
geven, moge uit theoretisch oogpunt te betreuren zijn, uit het oogpunt
der praktijk gezien is een andere oplossing niet wel mogelijk.
Het op steeds strengere manier opzetten van het vereffeningsvraag-
stuk in de jaren tussen de twee wereldoorlogen moeten we zien als een
enigszins verouderd standpunt waarbij bovengenoemd evenwicht uit het
oog is verloren. De nieuwste ontwikkeling is, dat van de nood een
deugd gemaakt wordt en wel in deze zin, dat men eerder tracht de
matrix van cofactoren voor de vereffening, evenals de betrekkingen,
zo eenvoudig mogelijk aan te nemen als verenigbaar is met de ge
noemde afweging. Achteraf moet dan een schatting van de nauwkeurig
heid gemaakt worden, waarbij de theorie van de waarschijnlijkheidsver
deling van afrondingsfouten en het door Tienstra ontwikkelde apparaat
der foutentheorie een hoofdrol spelen. Veel onderzoekingswerk moet
nog op dit gebied geschieden, hoewel in de laatste jaren in Delft reeds
opmerkelijke resultaten zijn bereikt.
Als van fundamenteel belang is het door Tienstra in de afgelopen
twintig jaar verrichte werk te beschouwenhet zal ons een voorrecht
zijn op zijn resultaten voort te bouwen en nog meer dan tot nu toe het
geval was zijn theorieën met die van de mathematische statistiek tot
een gesloten geheel te verenigen. Het is toch zo, dat de theorie der
kleinste kwadraten in de geodesie opmerkelijke overeenkomst vertoont
met de regressieanalyse in de mathematische statistiekveelal is slechts
een vertaling van terminologie nodig om volledige overeenstemming te
constateren. Resultaten verkregen in het ene gebied kunnen dan zonder
meer worden overgenomen in het andere en omgekeerd. Wellicht dat
het door nu reeds anderhalve eeuw van nauwgezet waarnemen in de
geodesie bereikte inzicht in de betrekkelijke zwakheid van ieder model
ook zijn nut kan afwerpen in de toetsingstheorie der mathematische
statistiek. Met grote belangstelling zien wij geodeten dan ook uit naar
de ongetwijfeld komende ontwikkeling van onderwijs en onderzoek in
de zuivere mathematische statistiek aan deze hogeschool.
Op nog een punt moet hier gewezen worden. Als met de hulp
middelen der foutentheorie achteraf de nauwkeurigheid van uit me
tingen en berekeningen verkregen waarden van afgeleide grootheden,
als coördinaten, berekend kan worden, dan moet het ook binnen be
paalde grenzen mogelijk zijn de methode van meting en berekening
zo te kiezen, dat een voorgeschreven nauwkeurigheidsgrens niet over
schreden wordt.
Het is ook hier weer Tienstra geweest, die in zijn werk voor de
Handleiding der Technische Werkzaamheden voor het Kadaster heeft
getoond welke fraaie resultaten voor de praktijk met deze zienswijze
bereikt kunnen worden. Het is merkwaardig te constateren hoezeer
de ontwikkelde richtlijnen de individuele landmeter vrij laten in de
keuze van zijn methode van werkende richtlijnen dwingen eerder tot
