247
Literatuuroverzicht
Tabulae Geographicae quibus Colonia Bonae Spei antiqua
depingitur. Reproductie-atlas, uitgegeven ter gelegenheid van de Van
Riebeeck-herdenking. 41 blz. tekst in het Nederlands, Zuid-Afrikaans
en Engels, 9 merendeels uitslaande en gekleurde kaarten en 9 verge
lijkingskaartjes. 30 X 41 cm. N.V. Hollandsch-Afrikaansche Uitgevers
Maatschappij voorheen Jacques Dusseau en Co. Kaapstad-Amsterdam-
Pretoria, 1952. Prijs 135.
Bij een onderzoek naar en studie van kaarten ten behoeve van het
onderwijs in de kartografie aan de T.H. in het archief van de Topo
grafische Dienst te Delft, stootte Ir. C. Koeman op een verzameling
manuscriptkaarten van Zuid-Afrika uit de periode voor de Engelse
bezetting, 1800. Het is aan zijn zorgvuldige studie dezer kaarten,
alsmede aan de uiterst welwillende medewerking van de directeur van
genoemde Dienst te danken, dat deze ontdekking geheel nieuw licht
kon werpen op de geschiedenis van de kartografie van de Kaapkolonie.
Verschillende resultaten van deze studie publiceerde Ir. Koeman in
het Tijdschrift van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Ge
nootschap en in dit tijdschrift jg. 1952 blz. 93, in welk laatste artikel
verwezen wordt naar het in het T.A.G. gepubliceerde.
Hoe verdienstelijk ook de omschrijvingen zijn van deze kaarten,
de kaarten zelf zouden maar enkelen onder ogen zijn gekomen, als
niet het feit van de Van Riebeeck-herdenking in 1952 de mogelijkheid
had geboden een klein maar interessant deel van het gehele kaartmate
riaal in getrouwe copie te publiceren.
De in de aanhef vermelde publicatie kwam tot stand door mede
werking van het K.N.A.G., de Zuid-Afrikaansche Stichting Moeder
land, het Dr. Hendrik Muller's Vaderlandsch Fonds en het Comité
Van Riebeeck-Herdenking 1952. De tekst werd verzorgd door Ir. Koe
man, daarbij bijgestaan door Prof. Jhr. Dr. P. J. van Winter; Jhr. Mr.
F. Beelaerts van Blokland schreef een voorwoord.
Na de inleiding bevat het werk de volgende hoofdstukken:
De gangbare opvatting omtrent Zuid-Afrika's oudste overzichts
kaart. De ontdekking van een collectie kaarten van Gouverneur C. J.
van de Graaff en haar betekenis voor de historische kartografie van
de Kaapkolonie. Beschouwingen over de te verwachten nauwkeurigheid
van de achttiende-eeuwse manuscriptkaarten. De overzichtskaarten van
de Kaapkolonie: kaarten uit de jaren ca. 1700-1786, de kaart van Gou
verneur C. J. van de Graaff, kaarten uit de jaren 1786-1815. Aan
tekeningen over personen in de tekst vermeld. Opmerkingen bij de
vergelijkingskaartjes.
De werkelijk zeer fraai gereproduceerde kaarten zijn niet alleen uit
historisch oogpunt (naamgeving, voortschrijdende kolonisatie) van be
lang, maar ook uit zuiver kartografisch oogpunt. Vooral de weergave
van de derde dimensie is vaak verrassend; de hierin geïnteresseerde
lezer wordt trouwens aangeraden ook kennis te nemen van de niet-
gepubliceerde kaarten. Eerst de huidige techniek van kleurenrepro-
