32
het betypen van een plaat in de schrijfmachine, indirect is de foto
grafische bewerking. Grote vorderingen zijn op dit gebied gemaakt
door de firma Gevaert, door de ontwikkeling van de bromolithbladen
voor fotografische bewerking en de gevalithbladen voor de directe
methode. Ook voor de vervaardiging van kadastrale formulieren enz.
kan dit procédé zeer eenvoudig gebruikt worden.
Enkele speciale procédé's zijn: ie het Verokop-Verfahren, 2e de
methode Chervey-Stumpf, 3e het Alophot-Verfahren, 4e het direct-
positief procédé van de Typon A.G. te Burgsdorf en 5e het astralon-
procédé van Kalle, te Wiesbaden. De bespreking van al deze procédé's
zou ons echter veel te ver voeren.
Na deze korte inleiding wil ik overgaan tot de bespreking van enkele
apparaten, waarbij volgens genoemde methoden gehandeld wordt en
waarbij de kadastrale dienst rechtstreeks betrokken is.
Allereerst zou ik enkele woorden willen wijden aan het fotografisch
apparaat. Ik kan hierbij verwijzen naar mijn artikel in het Tijdschrift
voor K. en L. jg. 1948, blz. 65 en behoef dus niet al te veel in her
halingen te vervallen. Aangevangen werd met het Famulus-toestel,
waarbij de wens voorzat extracten uit kadastrale leggers langs snellere
weg dan door overschrijving te verkrijgen. Zo ontstond de Fototech-
nische Dienst. Toen bleek dat deze werkwijze te kostbaar werd, ging
in plaats van de administratieve dienst de technische dienst van het
apparaat gebruik maken. Spoedig bleek een andere apparatuur nodig
te zijn en zo werd op 1 Juni 1931 het thans bestaande toestel in dienst
gesteld. Het apparaat is ontstaan naar het voorbeeld van een soortgelijk
apparaat bij de B.P.M. te 's-Gravenhage. Het kadastrale toestel ver
toont echter één groot verschildoor het aanbrengen van een spiegel
achter de lens wordt om een hoekje gefotografeerd en ontstaan lees
bare negatieven (b.v. veldplans). Afgezien van enkele kleine wijzi
gingen is het apparaat nog onveranderd en in prima staat aanwezig.
Behalve de bekende negatieve en positieve opnamen worden zeer veel
vergrotingen en verkleiningen gemaakt. Het toestel doet prachtig dienst
bij het verkleinen op film van grote kaarteringen (b.v. 1 250) waar
uit de bijbladen worden samengesteld. Verschillende materialen worden
gebruikthet bekende documentpapier, verder film en filmpapier en
correctostaatpapier. Vooral het filmpapier is veel gebruikt ten behoeve
van zeer grote aanvragen van de Plantenziektenkundige Dienst, die
van grote gedeelten van het land kaarten op 15000 wenste, van welke
fotokopieën op filmpapier lichtdrukken gemaakt werden. Soms wordt
gebruik gemaakt van een optische direct-positieve film, nl. de Perutz-
Per-Ha film. Deze film wordt normaal ontwikkeld, komt daarna in
een speciaal omkeerbad, wordt herontwikkeld, waarna zij gespoeld en
normaal afgewerkt wordt. Het beeld staat aan de gevoelige zijde en is
meteen leesbaar. Lichtdrukken kunnen vervaardigd worden. De film
is echter eerst kort op de markt en nog niet geheel beproefd. Rekking,
krimping en radeerbaarheid zijn nog niet voldoende onderzocht.
Iets nieuws op het gebied van de optische reprografie is de Strich-
