33
starkenwandler van de firma Klimsch te Frankfort. Met dit apparaat
is het mogelijk van een bepaalde tekening een fotokopie te maken met
dikkere of dunnere lijnen. Het principe van dit apparaat berust op
het mededelen van twee verschillende bewegingen aan een glad ge
slepen glasplaat. De eerste beweging is een kantelbeweging om de as,
de tweede een draaiende golfbeweging. Door deze bewegingen ver
krijgen uittredende lichtstralen een zekere spreiding. Een punt van
een lijn op het origineel komt dus als een iets grotere punt over. Dit
heeft echter tot gevolg, dat scherpe hoeken (b.v. van huizen) afge
rond overkomen. Men kan zo lijnen ter dikte van 0,1 mm op een dikte
van 0,5 mm brengen. Van met potlood gekaarteerde plans kan men
dadelijk behoorlijke plans vervaardigen. Aangezien alles wat hierop
voorkomt verzwaard of verdund (bij tegengestelde beweging) over
komt, rijst de moeilijkheid overbodige lijnen te verwijderen. Men kan
b.v. eerst het plan verdunnen (de zwakke lijnen verdwijnen) en daarna
het beeld verzwaren. Hier opent zich een nieuw studiegebied op het
terrein van het kaarteerwerk. Trouwens bij elke soort reproductie is
de juiste dikte van de lijnen van het origineel van overwegend belang.
De werkzaamheden met het fotoapparaat zijn ten zeerste uitgebreid.
Er worden foto's gemaakt ten behoeve van de kadastrale en de grond-
belastingdienst (veldplans, gemeenteplans, netteplans, kopieën, over
zichtskaarten, veldwerken, vergrotingen, verkleiningen, vaste-punten-
kaarten, ruilverkavelingsdienst, polderkaarten, montagewerk) en verder
ten behoeve van andere diensten, o.a. op het gebied van landbouw, bos
beheer, wederopbouw, Rijkswaterstaat, provinciale diensten, gemeen
ten, enz. Ook worden aanvragen in behandeling genomen voor parti
culieren. Het is misschien wel interessant de hoeveelheid werk op te
geven door het foto-apparaat in 1951 verzet. Ten behoeve van diensten
ressorterende onder het Ministerie van Financiën werden 49 087 foto
kopieën vervaardigd tegen 47 209 in 1950ten behoeve van diensten
ressorterende onder andere ministeries werden 18 460 fotokopieën ver
vaardigd tegen 7 245 in 1950ten behoeve van provinciale en gemeente
diensten en particulieren werden 13 648 fotokopieën vervaardigd tegen
11 160 in 1950; in totaal 81 195 tegen 65614 in 1950, een vermeerde
ring met 24
De apparaten voor de contactmethode zijn de lichtdrukmachines.
Men kan onderscheid maken tussen machines met booglampen en die
met kwikdamplampen. Tot de eerste behoren de bekende Metem-
machines. De voornaamste onderdelen zijn de belichtingsinstallatie en
het transportmechanisme. De booglampen bewegen zich heen en weer.
Deze lampen leveren ernstige bezwaren op door de ongeregelde ver
lichting; de koolspitsen branden onregelmatig op, de afstanden der
koolspitsen zijn dientengevolge verschillend. Het vervangen van de
koolspitsen door nieuwe is een smerig werk. Verder is het transport
mechanisme niet volmaakt, aangezien er meestal slechts één transport
band is, waardoor deze neiging vertoont scheef te gaan lopen met het
gevolg dat origineel en lichtdrukpapier verschuiven. Bijstellen van de
band is geregeld noodzakelijk. Thans zijn er ook wel machines met
