143
danig, dat in RR opvolgend verschijnt 40311375, 45046375, 45803975,
45870265 en 45875000. Als, om ons tot dit voorbeeld te beperken, het
getal van 2 cijfers na de nullen resp. na het iste, 2de, 3de, enz. cijfer
kleiner is dan 53, zijn deze nullen een aanwijzing, dat het juiste aantal
slagen met de draaikruk is gedaan.
De hierboven beschreven werkwijze vindt een gemakkelijke toe
passing bij de omrekening van een getal bijv. 109374 -van het
tientallig naar het achttallige stelsel. Met 109374 uiterst rechts in RR
en 10 8 2 uiterst rechts in IB voert men de deling I09^374. uit.
Blijkens het bedrag 13671 in OR en 136716 geheel rechts in RR heeft
het getal dus 13671 achttallen en 6 eenheden. Op overeenkomstige
wijze wordt de deling ^7- uitgevoerd. Men moet er hierbij op letten
het juist gevonden cijfer 6 van de eenheden, dat geheel rechts in RR
staat, niet in de deling te betrekken. Bij wijze van waarschuwing plaatst
men daarom tussen deze 6 en de 1 een komma. De uitkomst van de
nieuwe deling is 1708, rest 7. Immers het OR vermeldt 17080, het
RR 170876. Het getal heeft dus 1708 64-tallen, 7 achttallen en 6 een
heden. Nadat men bij wijze van waarschuwing in RR de komma
tussen de 8 en de 7 heeft geplaatst, wordt de deling uitgevoerd,
(RR 213476), daarna (RR 265476) en tenslotte waarna in
O O
RR het getal 325476 staat, de schrijfwijze in het achttallig stelsel voor
109374 tientallig. Voor de omrekening van 325476 achtt. naar tient.
schrijft men 325476 achtt. 3.8s 2.84 5.8s 4.8s 7.8 6
(3 X 8) 2} 8 5] 8 4} 8 7] 8 6.
Zet 3 geheel rechts in RR en plaats 7 (nl. 81) hierboven in IB.
Maak 3 positieve slagen, zoals die door de 3 in RR zijn aangeduid.
In RR verschijnt dan 3 3 X 7 3 X 8 24. Vermeerder 24 met
2 (26) en vermenigvuldig 26 met 8, d.w.z. vermeerder 26 met 7 X 26.
Men doet dit door met 7 in IB (7 boven de 2 van 26) eerst 2 posi
tieve slagen te maken en vervolgens, met de 7 boven de 6, 6 posi
tieve slagen. In RR staat dan [3 X 8) 2} 8 208, welk resultaat
weer met 5 moet worden vermeerderd (213), waarna men 213 ver
meerdert met 7 X 213 (RR 1704).
Volgende analoge bewerkingen geven de bedragen 1708, 13664,
13671, 109368 en 109374 in RR. Het laatste is het gezochte getal.
Sommige lezers zullen er bezwaren tegen hebben, dat bij de ver
meerdering van 3 met 3X7 reeds bij de eerste slag de 3 uit RR is
verdwenen, zodat men in twijfel zou kunnen gaan verkeren, hoe groot
het aantal slagen aan de draaikruk moet zijn. Men kan dit bezwaar
ondervangen door 3 te vermeerderen met 79 X 3, d.w.z. door niet 7
doch 79 in IB te brengen. Na 1 slag ziet men aan de 2 van 82 in RR,
dat men nog 2 slagen moet doen, na 2 slagen aan de laatste 1 van 161,
dat er nog 1 gedaan moet worden en na 3 aan de nul van 240, dat
de eerste bewerking klaar is. Op overeenkomstige wijze doorgaande