144
8-tallig
2-tallig
3
4
5
6
7
vindt men tenslotte in RR 10937400000, io5 maal het gezochte bedrag.
Om een getal van het achttallig in het tweetallig of van het tweetallig
in het achttallig stelsel te herleiden is geen verdere berekening op de
rekenmachine nodig. Men doet het met behulp
van nevenstaande tabel, waarin het aequivalent
van o t/m 7 achttallig in het tweetallig stelsel is
opgeschreven (3 cijfers). Daar 323476 achtt.
3.8S 2.84 5.83 4.82 7.81 6.80 -
3.215 2.212 5.28 4.26 7.23 6.2°
is 325476 achtt. 011 oio 101 100 in 110
tweetallig.
De spaties geven de groepen van 3 aan.
De voorste nul heeft uiteraard geen betekenis.
De omzetting is van belang voor berekeningen
met electronische rekenmachines, die, zoals be
kend, in het tweetallig stelsel werken. De om
gekeerde bewerking is even eenvoudig.
Als de capaciteit van de machine voldoende is, kan een rechtstreekse
omrekening van tientallig naar tweetallig stelsel op overeenkomstige
wijze plaats hebben, als hiervoor beschreven voor tientallig naar acht
tallig stelsel. Men vindt 109374 tient. 11010101100111110 tweet..
Hoewel men ook bij de omrekening van tweetallig naar tientallig stelsel
op soortgelijke wijze te werk kan gaan, als van 8-tallig naar 10-tallig
stelsel, is er toch een eenvoudiger weg die tot het resultaat leidt. Plaats
daartoe het gegeven getal, bijv. 11010101100111110, uiterst rechts in
RR. Zet boven de voorste 1 in IB een 1 en draai eenmaal negatief.
Het getal in RR wordt dan verminderd met 216 of met 2.215. Om dit
te herstellen moet men er weer 2.245 bijtellen, d.w.z. men moet, nadat
de wagen 1 plaats naar links is verschoven, twee positieve slagen aan
de draaikruk doen. Het aantal 215-tallen is nu 3. Door het bedrag
in IB in 3 te veranderen en eenmaal negatief te draaien, worden
deze 3 215- of 2.3 2;14-tallen er afgetrokken. Ook dit herstelt men weer
door de wagen 1 plaats naar links te verplaatsen en tweemaal positief
te draaien. Het aantal 214-tallen is nu 6. Met 6 in IB worden ook
deze er weer afgetrokken door eenmaal negatief te draaien en er weer
bijgeteld door 2 positieve omwentelingen na sledeverplaatsing, enz. Aan
het eind van de bewerking verschijnt het gezochte getal 109374
uiterst rechts in RR.
Om een getal „achter de komma" bv. 0,345 achttallig naar het twee
tallig stelsel te herleiden, kan men dezelfde eenvoudige werkwijze
toepassen, die hiervoor reeds voor gehele getallen werd aangegeven.
Zo is 0,345 achtt. o, 011 100 101 tweet. Voor achttallig naar tien
tallig kan men de „complementaire" deelmethode weer toepassen. Im
mers daar 0,345 achtt. (5-8 x) 4} 8—1 3] SM- kan men
met 5 in RR en 2 in IB eerst uitrekenen (0,625), hierbij 4 tellen
(4,625), dit bedrag door 8 delen (0,578125), hier 3 bijtellen (3,578125)
0
000
1
OOI
2
OIO
Oil
100
101
IIO
in