194
cijnsplichtig waren en wel in deze vormPierre Larocne is op zijn
grond aan Monsieur schuldig zoveel geld, koren en kippen." Deze
vermelding toont duidelijk aan, dat er slechts sprake was van eenvou
dige verklaringen van de exploitanten.
Soms waren de registers vergezeld van plans op perkament, linnen
of zelfs op schaapshuid; er zijn er onder met een werkelijk artistieke
waarde, maar bijna alle zijn eenvoudige op het oog getekende schetsen.
Naarmate de koninklijke macht sterker werd, deed zich de behoefte
aan een samenhangend en juist fiscaal systeem en dus aan een orde
lijk kadaster in toenemende mate gelden. Vele koningen, o.a. Karei
VIII, Lodewijk XIV en Lodewijk XV, hebben het plan opgevat deze
omvangrijke maatregel over het gehele koninkrijk toe te passen, maar
verschillende oorzaken vormden een beletsel, zoals het gebrek aan
geldmiddelen, het gemis aan voldoend geperfectionneerde instrumen
ten en methoden, de tegenstand van de grote leenmannen, de onmoge
lijkheid een algemeen geldend initiatief te nemen en een uniforme
werkwijze in te voeren in provincies die verschilden in gewoonten,
taal en maten.
Maar toch, al kon dan een algemeen Frans kadaster niet tot stand
gebracht worden, de provincies hadden er zo goed de geweldige voor
delen van aangevoeld, dat zij zich dit instituut verschaften of pro
beerden te verschaffen, naarmate hun middelen dit toelieten. Zo zag
men al vroeg een kadaster verschijnen in Dauphiné, in 1715 in Pro
vence en wat later in Argonne, Ile-de-France, Champagne, Limousin,
Corsica.
De oprichting van het kadaster in Dauphiné dagtekent al van zeer
lang geleden, waarschijnlijk van het begin van de 12e eeuw. Het be
stond aanvankelijk uit de péréquaircs (registers van evenredige ver
deling van lasten, vert.), bevattende de beschrijving van de onroerende
goederen en de schatting van de opbrengsten ervan, en vervolgens, na
een revisie, gelast door Karei V, uit nieuwe registers, genaamd par-
cellaires, die vermeldden, met minutieuze details, de ligging van de
eigendommen, hun grootte, hun grondsoort, de namen van de
eigenaars en de klasse. Plaatselijke landmeters en schatters, sapiteurs
genaamd, waren met het werk belast. Deze percelenregisters werden
gecompleteerd door twee andere boeken, de coursier kohier, vert.)
en het register van overdrachten.
Gedurende zeer lange tijd waren de landen waar de belasting een
zakelijk karakter had (meest onder Latijnse invloed) de enige die een
kadaster bezaten, dikwijls, zoals in Haute-Guyenne en Provence, com-
poix terrier genaamd. Plerhaalde pogingen werden ondernomen, voor
al door Colbert, dit instituut in de andere delen van het grondgebied
in te voeren, om een betere omslag te waarborgen van een belasting
waarvan de inning levendige critiek uitlokte.
Men heeft veel gesproken, en met reden, over de plannen van Tur-
got, die, na een vrij gelukkige operatie in het generaliteitsland Limou
sin, waarvan hij de koninklijke intendant was, de inrichting van een
algemeen kadaster voorstelde, zonder echter een betere methode te
