221
Hieronder zal hetgeen van belang scheen nader worden beschreven.
I. Veelkleurige kaartreproducties met behulp van seefmallen.
Met deze belangrijke reproductiemethode, die ontleend werd aan de
textielindustrie en voor kaarteringsdoeleinden verder werd ontwik
keld in Beieren, speciaal door het ruilverkavelingskantoor te Bamberg,
is het mogelijk op snelle en economische wijze een klein aantal veel-
kleurenkaarten te vervaardigen, die anders met de hand zouden moeten
worden ingekleurd, omdat op andere wijze drukken te duur zou komen.
De volgende beschrijving van deze zeefmaldruk is ontleend aan de
uiteenzettingen van de heren Jager (i) en Dremer (2).
Het werken met mallen mag algemeen bekend worden veronder
steld men knipt een model, patroon of masker uit een of andere
stof (karton, kunststof of metaal) en bedekt het te beschilderen
materiaal met deze mal. De met de kwast aan te brengen verf of de
te spuiten verf kan slechts door de openingen in de mal het onder
liggende materiaal bereiken.
Bij een meer ingewikkeld patroon, dus met vele openingen, dient
men er bij de vervaardiging van de mal aan te denken, dat de onder
delen door verbindingsstukjes of bruggetjes met elkander verbonden
blijven, omdat anders bij het verven de kans zou bestaan, dat de mal-
onderdelen t.o.v. elkander zouden gaan verschuiven.
Deze voor de stevigheid en samenhang van de mal zo noodzakelijke
bruggetjes verhinderen echter, dat op die plaatsen de verf op het
onderliggende materiaal terecht komt en nu kan men bij ander werk
deze hiaten in het verfoppervlak op artistieke wijze wel in het patroon
weten op te nemen, bij kaartreproducties kan dit in het geheel niet
worden getolereerd. Men heeft daarom naar een middel gezocht, waarbij
die verbindingsstukjes of bruggetjes zo fijn en dun zouden zijn, dat
de verf er om heen kon vloeien en de hiaten in de tekening eronder
kon sluiten, en die toch zo sterk waren, dat de malonderdelen niet
verschoven konden worden gedurende de verfmanipulaties.
De grote vondst is toen geweest, dat men voor dat doel een zeef
met fijne mazen heeft genomen. Via de zijde-zeef en de bronzen zeef
is men tot de staaldraadzeef gekomen, die voor kaarteringsdoeleinden
tegenwoordig alleszins bruikbare resultaten oplevert.
In Beieren wordt hiertoe staaldraadzee f 270 genomen, dat betekent
dat per Zoll 2,5 cm) 270 draden voorkomen (dus 108 draden per
cm of ruim 11400 mazen per cm2!). Deze staaldraadjes hebben een
dikte van 0,04 a 0,035 "J1™
Deze zeef wordt op een aluminium raam strak opgespannen met
behulp van een hiertoe speciaal geconstrueerde spaninrichting.
Nu moeten al die delen van de zeef, waardoor geen verf mag worden
gedrukt, worden gesloten, met de een of andere hard wordende massa
de rest het patroon moet worden opengelaten.
Ook hier werd, vergeleken met de in Engeland en Amerika in zwang
zijnde methoden, een belangrijke vondst gedaan en wel door de Fa.
Klimsch en Co. te Frankfurt am Main, een „Fabrik für Reproduk-
