228
het kunnen gebeuren, dat de smalle tussenruimte tussen dubbele lijnen
of tussen arceringslijnen verdwijnt en een dikke zwarte streep of band
ontstaat.
ad 2. De verzwakking geschiedt subtractief. Van alle lijnen wordt
een smal zoompje aan beide zijden afgenomen. De verschillen in lijn
dikten worden daardoor duidelijker geaccentueerd. Niet geheel zwarte
lijnen vallen uiteen in dunnere stukjes (streeplijnen), want de grens
aan de versmalling wordt gesteld door het dunste deel van de dunste
lijn op de tekening. Overschrijdt men deze grens, dan wordt dit dunste
deel uitgewist. Ook verdwijnen dan punten.
Wil men bewust lijnen uit een tekening doen verdwijnen, dan dient
men er voor te zorgen, dat deze lijnen in het origineel half zo dik zijn
als de overige lijnen, die zuiver en strak, zonder onregelmatigheden,
getrokken dienen te zijn, wil het vergrote resultaat als kaart accep
tabel zijn.
Er zijn nog enkele andere mogelijkheden met de Klimsch-Variomat,
die wij hier echter onbesproken willen laten; zij zijn eveneens nog
weinig in toepassing gebracht.
Het blijkt dat in ons land reeds een jaar geleden contacten zijn ge
legd tussen de Fa. Klimsch en.de Topografische dienst om tot aankoop
van een „Variomat" over te gaan. Bewezen zal nu moeten worden of
de resultaten met de „Variomat" beter zullen zijn dan die verkregen
volgens de methode, waarbij door middel van fotografische manipu
laties de gewenste lijndikte wordt verkregen. Naar verluidt zal dit
vergelijkend onderzoek zeer binnenkort plaatsvinden.
Onze aandacht willen wij nu verder aan het nieuwe product van
Otto Perutz G.m.b.H., München, wijden:
V. De Pcr-Ha-Film, waarvan Direktor Jager in zijn voordracht zei,
dat het aan alle eisen van de cartografie voldoet.
De maatvastheid van deze omkeerfilm schijnt bijzonder groot te
zijn; de krimping zou slechts 0,02 bedragen tegen 0,14 bij films
op nitro-cellulose en 0,13 bij films op acetaat-cellulose 5).
Het grote voordeel aan het gebruik van deze omkeerfilm verbonden
is, dat direct van de opname een te calqueren maatvast positief ont
staat, en volgens Direktor Jager is hierdoor de kaartreproductie pas
rationeel geworden. De besparing aan materiaal tegenover vroeger
bedraagt volgens hem 50%, de besparing aan arbeid ca. 30%. De
belichtingstijd van de Per-Ha-Film is ongeveer 1/3 van die van gewone
films, zoals de Peruprintfilm. Een reguleerweerstand dient er echter
voor te zorgen, dat de lichtbron constant wordt gehouden, want hier
mede staat of valt het technisch onberispelijke positief.
Ontwikkeld wordt in een harde ontwikkelaar (Hydrochinon) ge
durende 4 a 5 minuten bij 180 C. Er ontstaat dan als gewoonlijk een
negatief. Dit wordt goed met water afgespoeld en in het omkeerbad
S) Ook bij de Topografische dienst werd geconstateerd, dat de maatvastheid
van de Per-Ha-film beter is dan van enig ander soort grafische film.
