229
gelegd. (Hiervoor een kunststofschaal te gebruikenniet bruikbaar
zijn stalen of emaille schalen.) Na ca. 30 seconden kan het omkeer-
proces bij daglicht worden voortgezet, waarna men na 1 a minuut
ziet hoe het belichte zilver als zwart slib van de film loslaat. Ook de
anti-halo-laag verdwijnt. Na nog een minuut mag de film uit het om-
keerbad worden genomen, waarna hij met de handdouche behoorlijk
wordt afgespoeld en daarna gedroogd (droogtijd ca. 10 minuten).
Het positieve beeld staat dan als een wit reliëf op het celluloid en
is dus gemakkelijker te beschadigen dan een gelatinelaag. Men zij
derhalve uiterst voorzichtig in het behandelen van het oppervlak.
Als leverancier van Perutz Per-Ha-Film in Nederland kan het vol
gende adres worden opgegevenFa. Winkler Fallert en Co. N.V.,
Prinsengracht 546, Amsterdam.
In Beieren werkt men uitsluitend en alleen met deze omkeerfilm
en denkt men er niet meer over reproducties te maken via een negatief.
In hoeverre deze methode nog eens in Nederland ingang zal vinden,
speciaal bij de Cultuurtechnische dienst, zal nog moeten worden bezien.
Zolang men daar genoegen neemt met een reproductie via een goed
koop papier-negatief, zal de Per-Ha-Film niet aan bod komen.
Pas bij het stellen van zwaardere eisen ten aanzien van de maat
vastheid van het te reproduceren kaartmateriaal, zal de Per-Ha-Film
ook hier een kans gaan maken. De tijd zal dit moeten leren. De Topo
grafische dienst, die uiteraard de zwaarste eisen stelt aan de maat
vastheid van zeer nauwkeurig kaartmateriaal, gebruikt hiervoor nooit
film, doch uitsluitend glas, hetgeen van deze dienst ook wel te begrij
pen is. De voordelen van het gebruik van film boven glas zijn echter
zo sprekend, dat diensten die gebruik maken van kaarten, afgeleid
van bovengenoemd kaartmateriaal, de voorkeur aan maatvaste film
zullen geven, en dan is naar schrijvers mening tot op heden de Per-
Ha-Film hiervoor de aangewezen filmsoort.
Resumerende kan worden gezegd, dat op het gebied van de repro
ductietechniek het bezoek aan Beieren veel belangwekkends heeft voort
gebracht. Het heeft althans laten zien, dat men elders ook niet stil
heeft gezeten om methoden en middelen uit te vinden, die, in toepas
sing gebracht, de vervaardiging van kaarten en plans wezenlijk ver
snellen.
Men zal in ons land hiervoor niet zijn ogen kunnen sluiten. Wil
ook hier het ruilverkavelingsprogramma, zoals het plan is, versneld
worden, dan dienen enkele der genoemde middelen en methoden zeer
zeker te worden overgenomen.
Met de fotografische reproductie is men al een heel eind op weg.
Als volgende stap wordt de spoedige invoering van de zeefmaldruk
en van het tweekleurige lichtdrukpapier met vertrouwen tegemoet
gezien.
Utrecht, september 1953.
1. Dipl. Ing. L. Jager: Technische Methoden im bayerischen Flurbereinigungs-
verfahren. Bayer. Fachtagung über Flurbereinigung am 5. August 1953.
2. L. Dremer: Das Siebdruck-Verfahren. Flurbereinigungsamt Bamberg.
