122
-»
F
stelling van het beeld en de instelling van het beeld in verband met
het bestek van de schroef voor de microbeweging, zijn in dit instrument
op verrassende wijze opgelost.
Het belangrijkste is wel, dat bij dit instrument het klassieke buis
niveau en de heliingschroef ontbreken; zij zijn vervangen door de
compensator, een mechanisme dat zorgt voor een automatisch hori
zontaal stellen van de vizierlijn.
Dit betekentminder belasting van de waarnemer en tevens een aan
zienlijke tijdsbesparing. De nauwkeurigheid van de compensator is te
vergelijken met de gevoeligheid van een niveau met een hoekwaarde
van 3". Voor het in werking treden van de compensator is het vol
doende, dat men de eerste as van het instrument verticaal stelt met
behulp van een eenvoudig doosniveau, daar het bestek van de compen
sator vrij groot is, nl. 10'. Reeds na Yi tijdseconde ligt de vizierlijn
horizontaal.
Ook hier is het nodig, dat men de vizierlijn regelt door de kruis
draden te verschuiven.
Alvorens uitvoeriger op de werking van de compensator in te gaan,
zullen wij de andere onderdelen van het instrument bespreken.
De kijker heeft een vergroting van 32 en een objectiefopening van
40 mm; hierdoor is de uittreepupil vrij groot; tevens is het hierdoor
mogelijk tot een afstand van 100 m op een cm-baak in mm af te lezen.
Ten behoeve van de afstandsmeting heeft de kijker afstandsdraden met
een vermenigvuldigconstante 100 en een optelconstante o.
3
5m<- 00
Fig. 15-
Het beeld is rechtopstaand. Behalve het objectief en het oculair bevat
de kijker (zie figuur 15) nog een vaste negatieve lens 2 en een beweeg
bare positieve lens 1de equivalente brandpuntsafstand is F en deze
is groter dan de lengte van de kijker; het fictieve equivalente objectief
wordt voorgesteld door 3.
De lenzen zijn reflexvrij gemaakt; dit maakt het mogelijk meer
brekende oppervlakken toe te passen (bij de 18 brekende oppervlak
ken van de Ni 2 is de doorlatendheid van een reflexvrij stelsel 40%
van de opvallende hoeveelheid licht, bij een daartegen gewapend stelsel
80%).
De stelschroeven hebben een groot bestek en zijn onafhankelijk ge
maakt van de spanning van de klemschroef onder de statiefknop. De
draaiing om de eerste as geschiedt globaal met de hand, voor de micro
beweging (over onbegrensde afstand) zijn er twee knoppen (links en
rechts)
Ook de scherpstelling van de kijker verdient een 'nadere beschou-
C"0->5 m
