257
een revisie, met inbegrip van vernieuwing van een aantal onderdelen,
nog steeds in gebruik.
In de jaren tussen 1932 en 1933 is de fotogrammetrische kaartering
vrij regelmatig toegepast voor de vervaardiging van de grondplans van
wegentracés, in het bijzonder in gebieden in het westen van het land.
Ook valt de constructie van de hoogtelijnenkaarten van de duinen te
memoreren, met welke men in die jaren is aangevangen. Bij dit werk
heeft men voor het eerst kennis gemaakt met de onaangename ge
volgen van onregelmatige rekking en krimping van films, die aan
leiding gaven tot ontoelaatbare fouten in de hoogten. Het gevolg is
geweest dat van 1936 af niet de oorspronkelijke film, doch een dia
positief op glas in de stereoplanigraaf is uitgemeten.
Een van de belangrijkste stappen op de weg naar de huidige stand
van zaken in de Nederlandse fotogrammetrie is door de Meetkundige
dienst gezet in het jaar 1936. De samenwerking met de Bataafsche
Petroleum Mij. door middel van een onderhandse overeenkomst tot
uitvoering van fotogrammetrisch werk door de Meetkundige dienst
t.b.v. deze maatschappij werd in dat jaar gesloten. De directe aan
leiding hiertoe was gelegen in de moeilijkheden die zich voordeden bij
de uitvoering van de aanvankelijk gemaakte opzet van de luchtkaar-
tering van Nieuw-Guinea in opdracht van de Nederlandsch Nieuw
Guinea Petroleum Mij. Toen het wenselijk bleek, de ter plaatse uit
gevoerde radiaaltriangulatie van de opname van de panoramacamera
te vervangen door een ruimtetriangulatie in de stereoplanigraaf van
alle opnamen van de Zeiss Topogon camera P. 10, kwam de noodzaak
naar voren, zulks in Nederland te doen uitvoeren. De B.P.M. heeft de
betreffende voorstellen aanvaard en de directeur-generaal van de
Rijkswaterstaat heeft het mogelijk gemaakt door het beginsel van uit
voering van fotogrammetrische opdrachten voor derden te aanvaarden.
Daarmede is ook de belangrijke samenwerking tussen het Delftse insti
tuut en Prof. von Gruber sterk gestimuleerd en van grote betekenis
geworden voor de vooroorlogse ontwikkeling van de aerotriangulatie.
Ook al wordt deze methode thans door de B.P.M. slechts bij uitzon
dering toegepast en bewegen de nog steeds belangrijke opdrachten van
deze maatschappij zich in andere richting, de vooroorlogse ervaring
die in dit opzicht is opgedaan, is de basis van de kennis die thans ten
nutte wordt gemaakt t.b.v. aerotriangulatie als grondslag van kaar-
teringen op de schalen, zoals die voor de ruilverkaveling en voor
technische werken gebruikelijk zijn. Het is geheel op zijn plaats in
een historisch artikel de nadruk te leggen op en ook erkentelijkheid
te betuigen voor de mogelijkheid, die de Meetkundige dienst en daar
mede de Nederlandse fotogrammetrie hebben gekregen 'door het ver
trouwen dat in deze samenwerking is geschonken, in het bijzonder
door de toenmalige chef van de geologische afdeling, Dr. H. E.
Schürmann en de pas op 1 mei 1956 afgetreden chef van de topo
grafische afdeling van de B.P.M., Ir. B. Scherpbier.
Het gevolg van deze samenwerking was in de vooroorlogse periode
een zeer belangrijke uitbreiding van het instrumentarium, waarvan de
