272
c. totaalbedragen van de rekeningen, verzonden aan instellingen bui
ten het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, d.z. andere over
heidsdiensten en particulieren (fig. 4).
Het is niet goed mogelijk samenvattende cijfers te verschaffen over
de produktie van de dienst, daar te veel variatie bestaat in de eenheden
waarin deze zou moeten worden uitgedrukt, terwijl bovendien de ver
schillen in terreinsomstandigheden een juiste onderlinge vergelijking
van opgegeven hoeveelheden toch haast onmogelijk zou maken. Bij de
beschrijving van het werk op de verschillende afdelingen zal hierop
echter nader kunnen worden teruggekomen.
Over de rivierkaart, haar ontstaan en geschiedenis, is in het artikel
van Ir. Hoornenburg uitvoerig bericht. Over de methode waarop zij
wordt vervaardigd, dient echter iets meer te worden gezegd. Aan
vankelijk werd voor de tweede herziening het systeem toegepast dat,
op basis van het langs de rivier geprojecteerde driehoeksnet, de rivier
tussen de bandijken met alle op de kaart voor te stellen details werd
opgemeten, terwijl het daar buiten liggende terrein door verkleining
van kadastrale kaarten, gecompleteerd met gegevens van een globale
terreinverkenning, in kaart werd gebracht. Deze methode was niet
ideaal, doch moet worden beschouwd als een compromis tussen een
volledige doch kostbare meting enerzijds en de beschikbare fondsen
anderzijds. Na het invoeren van het gebruik van luchtfoto's (omstreeks
I93I) ontstond de mogelijkheid, zonder kostenverhoging de gehele
kaart in één systeem nieuw te construeren, zodat aan het moeizame
verkleinen, aaneenpassen en aanvullen van de kadastrale kaarten een
eind kwam. Aan de gevolgde methode is sedert 1931 slechts in zoverre
iets veranderd, dat de wijze waarop de gegevens van de luchtfoto's
op de kaart worden overgebracht, werd vereenvoudigd. Overigens
heeft het systeem geheel bevredigende resultaten opgeleverd. De lucht
foto s worden ontschrankt, dat wil zeggen dat zij, op basis van de
juiste coördinatie van minstens 4 kenbare punten per foto, door pro
jectie in een ontschrankingstoestel zodanig worden gereproduceerd,
dat een afdruk wordt verkregen op een vooraf vastgestelde schaal
(1: 5000 of 1: 10000) en waarin de invloed van een niet verticale
stand van de as van de opnamecamera is geëlimineerd. Voor zover
het terrein vlak is, en dit is in de onmiddellijke nabijheid van rivieren
bijna steeds in voldoende mate het geval, heeft de aldus verkregen af
druk (op glas) dezelfde meetkundige eigenschap als de kaart. Zij be
hoeft dus nog slechts te worden omgezet in een lijnentekening, zoals
voor een kaart gebruikelijk is. Dit gebeurt door eenvoudig calqueren,
waarbij ter betere herkenning van de terreindetails gebruik wordt ge-
ma^kt van calqueerstereoscoop. Hierin wordt de te calqueren foto
gelijktijdig waargenomen met een tweede, die de eerste gedeeltelijk
overlapt, waardoor een ruimtebeeld van het terrein wordt gezien. Daar
bij de waarneming een geringe (2 a 3-voudige) vergroting wordt toe
gepast, worden tegelijkertijd de volledigheid, betrouwbaarheid en
nauwkeurigheid van het kaartbeeld tot een maximum opgevoerd. Iedere
