87
in de produktie. Dat de kaart een produkt van hoge kwaliteit
behoort te zijn en een representatief karakter bezit, werd ook buiten
de kring der cartografen erkend. Dat het uiterlijk van de kaart
niet behoeft te lijden onder de gevolgen van de mechanisatie in de
beschrijving en in het aanbrengen van de symbolen werd gedemon
streerd door de produkten waarbij de zg. „stick up" lettering was
toegepast. Het uiterlijk van de kaart blijkt integendeel te worden
verbeterd door het juistgekozen lettertype waarvan de tekst wordt
gezet. Vooral bij decentralisatie van de kaartenproduktie levert
het uniforme lettertype een groot voordeel op.
Het probleem van het tijdrovende beschrijven van de kaart heeft
nog geen bevredigende oplossing gevonden. De vooral in de Ver
enigde Staten wijd verbreide „opgeplakte" beschrijving vraagt nog
altijd veel arbeid. Beschrijving langs gebogen lijnen levert ook
moeilijkheden op. Volkomen automatisering zou bereikt zijn wan
neer er miniatuu-rzetmachines geconstrueerd konden worden,
waarmee langs fotografische weg de letters in willekeurige richtingen
op de kaart worden gezet. Bij de huidige stand van zaken valt deze
automatisering nog in twee handelingen uiteen, waarvoor twee
vrij omvangrijke machines in de handel zijn.
Het eerste apparaat is de „Typophot" (Hoh und Hahne, Offen
bach), waarmee via een op glas staand alfabet, van een zelf ont
worpen of gekozen lettertype, de kaarttekst langs fotografische
weg wordt „gezet". De grootte van de letters in deze tekst is
variabel. De tekst kan slechts rechtlijnig worden gezet.
Montage van deze tekst op het kaartblad moet hierna nog plaats
vinden.
De tweede stap in dit fotomechanische beschrijvingsproces is
het inschakelen van het fotomontage-apparaat „Kartolux" (Hoh
und Hahne, Offenbach). Hiermee wordt de bovenbedoelde gezette
tekst (die voor dit doel soms uit individuele letters dient te bestaan)
in iedere gewenste richting en grootte, langs fotografische weg op
het schriftmontagevel voor de te vervaardigen kaart „gezet".
Behalve deze apparaten van Duitse origine bestaat er op dit
gebied ook een goede Nederlandse constructie: Hadego. Dat men
nog zoekende is naar een meer volkomen automatisering bewijst de
gemeenschappelijke poging van het Franse Institute Géographique
National en de Amerikaanse Army Map Service om tot een univer
seel foto-zetapparaat te komen. Het moet echter worden betwijfeld
of de kleine cartografische bedrijven daarmee ook gebaat zullen zijn.
Als een nieuw, tijdsbesparend materiaal voor de mechanische
vervaardiging van kleur- en rastervlakken werd de zg. „stripfolie"
geïntroduceerd. In de belangrijke voordracht van de heer Stoessel
(Ver. Staten) werd de grote betekenis van deze folie voor de groot
producenten in de cartografie besproken. Het betreft een dunne (0,02
mm) fotografische laag, op de film of op de plastic tekeningdrager
aangebracht, ondoorlatend voor fotografisch licht, die de eigenschap
