100
laag te voorzien, en daarna de tekst uit te knippen en op te plakken.
De kleeflaag, waarmede bij de grote kaarteringsdiensten in Neder
land zeer goede resultaten wordt bereikt, is was (parafine met een
toevoegsel).
In Zweden gebruikt men een kleefmiddel genaamd Casco MC
2801 dat men vooraf op de film aanbrengt en laat drogen. Vervolgens
knipt men de naam uit en nadat deze op de juiste plaats is aange
bracht laat men er een druppeltje alcohol op vallen dat onder de
film vloeit en het adhesief weer oplost, zodat dit zich aan het
montageblad kan hechten.
Men kan ook eerst het schrift uitknippen en daarna van een kleef
middel voorzien en opplakken. In Zwitserland gebruikt men als kleef
middel dat van de firma Bentali, Biimplitz, of Peligom van Günther
Wagner. De montage geschiedt in Zwitserland op een glasplaat.
Voor symbolen kan men gebruik maken van in de handel ver-
krijgbare films, die meestal reeds van een kleeflaag zijn voorzien
en zonder meer kunnen worden gemonteerd.
De kaarttekening kan na gereedheid van het montageblad
worden „vrijgezet" van het schrift door raderen, of langs foto
mechanische weg, zoals elders in dit artikel is beschreven.
B. Aangezien de montagemethode nog betrekkelijk tijdrovend is
en men bovendien het risico loopt dat het gemonteerde schrift loslaat
van het montageblad, heeft men getracht montage te vermijden
door het gefotografeerde schrift te projecteren op een onbelichte
fotografische plaat. Hiertoe heeft men in Duitsland de „Kartolux"
ontwikkeld. Zie fig. 6. Dit apparaat, dat in een donkere kamer
moet worden bediend, bestaat uit een boven een tafelblad in alle
richtingen verplaatsbare projector, waarin zich de van het schrift
vervaardigde positieve film bevindt. Zie fig. 7. Het tafelblad is in
één richting verplaatsbaar. Hierop liggen naast elkaar links een
fotografische plaat en rechts een gids. Men schuift eerst het blad
naar links, zodat de gids onder de projector komt te liggen, richt
hierop een te projecteren naam in en schuift dan het blad naar
rechts waardoor nu de fotografische plaat onder de projector
komt en belicht ten slotte de naam op deze plaat. De handelingen,
naam voor naam, zijn dus steeds: een bepaalde naam in de pro
jector voorschuiven, deze op de gids inrichten door de projector te
verplaatsen, tafelblad verschuiven en belichten op de gevoelige plaat.
Na ontwikkeling van de gevoelige plaat is de schriftmontage
dus zonder opplakken gereed gekomen.
Het apparaat heeft o.a. de volgende beperkingen
i° het bladformaat55 x 65 cm
20 in een gebogen lijn staand schrift alsmede zeer dicht op elkaar
staand schrift kan niet worden aangebracht.
Of de Kartolux in alle gevallen tijdwinst oplevert valt nog te
betwijfelen.
C. Tenslotte kan men nog gebruik maken van een pantograaf.
