Wordt de kaart gegraveerd in een graveerlaag dan kan men met een
graveerpantograaf schrift in die laag graveren, met het voordeel
dat men de kaarttekening en het schrift op één blad heeft staan.
De U.S. Coast Geodetic Survey, die voor de vervaardiging van
zeekaarten gebruik maakt van glasgravure, gebruikt voor het aan
brengen van de dieptecijfers een graveerpantograaf, waarmede men
een onberispelijk resultaat bereikt. Het aantal getallen op een blad
van iio x 80 cm bedraagt 3 a 9 duizend.
Een getekende of gedrukte kaart moet met betrekking tot de
kwaliteit en de homogeniteit van de lijntekening aan hoge eisen
voldoen. Deze opvatting dateert reeds uit vroeger eeuwen en heeft
haar geldigheid tot op heden onverminderd behouden. In de koper
gravure bezat men de techniek om de lijnkwaliteit tot onovertref
bare hoogte op te voeren. Ook de lithografische tekening (op steen)
gaf in de afdruk lijnen die aan hoge eisen voldeden.
Ieder die de inkttekening op plastic en de daarvan afgeleide kopie
wat nauwkeuriger beziet, zal tot de erkenning moeten komen dat ze
in kwaliteit achter staat bij de koper- (of staal-) gravure en de
lithografie. Men zal hierom echter nooit de plastic tekeningdragers
opgeven. Maar er zal wél een streven blijven bestaan de oude
lijnkwaliteit en homogeniteit van de kaart te herwinnen. Dit is één
van de gezichtspunten waaronder men het onderwerp
Graveerlagen moet bezien. De buitenlandse litteratuur is over dit
onderwerp zeer uitvoerig. Daarbij heeft men echter meestal de
produktieversnelling op het oog. Over verbetering van de lijnteke
ning wordt (te) weinig gezegd.
Het graveren biedt inderdaad vele voordelen boven het zg.
„inkten". Een aankomend tekenaar zal in korte tijd op snelle en
uitstekende wijze een kaart kunnen graveren, terwijl aan het in
inkt tekenen van een kaart een langdurige opleiding vooraf gaat.
Gedurende de laatste jaren zijn verscheidene graveerlagen op de
markt gebracht, waarvan vele echter niet geheel aan de gestelde
eisen bleken te voldoen. Men kan de verschillende graveerlagen in
twee soorten verdelen nl. de hoog-transparante, en de minder- of
niet-transparante lagen.
De hoog-transparante graveerlaag wordt algemeen als calqueer-
niateriaal gebruikt, met andere woorden, de originele kaart (meestal
in potlood getekend) wordt onder het zg. graveerblad gelegd en
gecalqueerd. Het verdient aanbeveling deze werkzaamheden op een
lichtbaktafel uit te voeren. De minder- of niet-transparante graveer
lagen hebben meestal de eigenschap, dat zij lichtgevoelig gemaakt
kunnen worden. Dit heeft het voordeel, dat men hierdoor de te grave
rentekening op de laag kan kopiëren en daarna kan graveren. Het is
begrijpelijk, dat dit de nauwkeurigheid van de kaart ten goede komt.
De niet-transparante graveerlagen en de transparante lagen die
een fotografisch-niet-doorzichtige kleur bezitten, kunnen tevens
102
