126
oprichting van de waterschappen, waaruit vele beekverbeteringen
voortvloeiden. In het polderland werden de bemalingen verbeterd
en werd de drainage gestadig uitgebreid. Ruilverkaveling was
toentertijd een aangelegenheid van een kleine schare pioniers, die
echter door hun deskundigheid en hun inspirerend enthousiasme
de weg voor deze verbeteringsmaatregel wisten te bereiden.
Hoe zeer zij daarin zijn geslaagd leert het huidige tijdsbestek.
Wederom telt de cultuurtechniek globaal gesproken slechts twee
op de voorgrond tredende activiteiten. Enerzijds nog steeds het in
cultuur brengen van nieuwe gronden, zij het niet van heidevelden,
doch van vruchtbare Zuiderzeegronden in de grootse IJsselmeer-
inpolderingen. Anderzijds thans de ruilverkaveling, de verbeterings
maatregel bij uitstek voor het oude land, waaromheen water
beheersing en grondverbetering zich groeperen.
In enkele decennia heeft de ruilverkaveling een krachtige ont
wikkeling doorgemaakt. Steeds omvangrijker blokken worden ten
aanzien van een voortdurend groter aantal aspecten aan een in
grijpende herziening van hun inrichting onderworpen. De veel
zijdigheid van de moderne ruilverkaveling strekt zich over de
grenzen van de cultuurtechniek uit tot factoren die in het sociaal-
economische en maatschappelijke vlak liggen. Welvaartspeil van de
boeren en tuinders, de grootte van bedrijven en de behoefte aan utili-
teitswerken spelen met andere factoren een rol bij de beslissing over
het in voorbereiding nemen van ruilverkaveling in een bepaald gebied.
Hoe ruim ook de vlucht van de ruilverkaveling is geworden,
cultuurtechniek en ruilverkaveling blijven nauw verbonden. De
wisselwerking tussen cultuurtechniek en ruilverkaveling blijkt
duidelijk, wanneer wordt nagegaan in welke mate de cultuur
technische mogelijkheden én moeilijkheden van een blok de wezens
trekken van de ruilverkaveling in dat blok bepalen. In het volgende
zal worden gepoogd aan te tonen hoe, afhankelijk van de cultuur
technische gesteldheid van een gebied, een bepaald type van ruil
verkaveling naar voren komt.
In het nog jonge verleden van de toepassing van ruilverkaveling
vallen reeds verschillende typen van ruilverkaveling te onder
scheiden. Een ruilverkaveling van een es verschilt in menig opzicht
van de ruilverkavelingen in het gebied van Staphorst. In het blok
Nieuwleusen speelde de ontginning een belangrijke rol, in Maas en
Waal-West staat de boerderij verplaatsing in het centrum van de
belangstelling. Het beeld van Polder de Zeevang in zijn nieuwe
toestand toont totaal afwijkende trekken van dat van het blok
Waarlands- en Slootgaardpolder. In het zusje van de ruilverkave
ling, de herverkaveling, treden het complexwerk, thans kavelwerk
geheten, en de sanering als nieuwe facetten sterk op de voorgrond.
Men kan de vraag stellen of deze verschillende aspecten voort
komen uit de geleidelijke verruiming van de ruilverkavelings
techniek en van de financieringsmogelijkheden, of dat de uit
voering van rui'verkaveling in gebieden of landschappen waar zij
