229 een schuinstaand tekenvlak te laten werken. Wij menen, dat de meerderheid van althans de Nederlandse cartografen een schuin staand tekenvlak als onaanvaardbaar voor cartografische arbeid zal beschouwen. Van de aangebrachte verbeteringen van deze Pantolux moeten nog de verbeterde plaatsing van de handwielen en de schaalaflezing t.b.v. de beeldinstelling genoemd worden. Voorts is ook, door het verplaatsen van het matglas naar het centrum van het bovenvlak, een meer economisch gebruik van de voorwerpsruimte gemaakt. Ondanks deze verbeteringen van het oorspronkelijke model is het grondvlak nog niet in alle opzichten geschikt om grote formaten te dragen. De originelenhouder op het grondvlak meet 90 X 100 cm en is naar twee zijden begrensd. Overstekende delen van grotere kaarten (b.v. van het gebruikelijke B 6 formaat) kunnen dus geen vrije ruimte vinden. De originelenhouder heeft echter het voordeel, dat hij ook voor doorvallend licht bruikbaar is (bij het vergroten of verkleinen van negatieven of diapositieven). Bij de, overigens uitstekende, optische inrichting moet nog worden opgemerkt, dat de diameter van het vertekeningsvrije beeld bij een afbeelding 1 1, 42 is en niet 54 cm, zoals mogelijk uit het prospectus van de Pantolux begrepen kan worden. Om bij het verkleinen een lichtsterker en groter beeld te ver krijgen, wordt de Pantolux uitgerust met een tweede, verwisselbaar, objectief van 30 cm brandpuntsafstand. De Omnigraph II (zie fig. 3) Produkt van de firma Fotokopist, Stratmann en Co, Essen- Werden. Een mededeling omtrent dit toestel is verschenen in de Vermessungstechnische Rundschau (12). Hoewel men in Nederland niet bepaald gewend is aan compacte constructies, zal men dit toestel toch wel de reus onder de optische pantografen kunnen noemen. De ruimte, benodigd voor de op stelling, met inbegrip van de bewegingsruimte voor de bediening, is 2,5 X 3,0 m. Uit de illustratie blijkt hoe hier een vaste helling aan de optische as gegeven is, in de veronderstelling, dat de carto graaf deze als handig zal aanmerken. Dat wij dit betwijfelen werd reeds bij de bespreking van de Pantolux opgemerkt. De bediening van dit toestel lijkt bijzonder goed geslaagd. Onmiddellijk binnen het bereik van de tekenaar bevinden zich: a. handwielen voor de beeldgrootte en scherpte, b. afleesschalen voor de bovengenoemde instellingen, c. handwielen voor de verticale en horizontale verplaatsing van het originelenbord, d. correctieschroef voor een kleine draaiing van het tekenvlak om de optische as.

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (KenL) | 1957 | | pagina 11