84
In de twaalf jaren, verstreken na het bekend worden van gegevens
over de eerste rekenautomaten, is overal met koortsachtige snelheid
gewerkt aan de verbetering en vervolmaking ervan. De snelheden
zijn nogmaals met de factor 10 opgevoerd. De capaciteit ten aanzien
der gelijktijdig „onthoudbare" gegevens is eveneens met een zeer
grote factor toegenomen. De kosten en de benodigde ruimte bij
gelijkblijvende mogelijkheden zijn zeer aanzienlijk verminderd.
De beveiligingsmogelijkheden tegen fouten zijn dermate toegenomen,
dat de technicus thans met de hand op het hart kan verklaren
dat zijn machine geen fout meer zal afleveren. Ook de bedrijfs
zekerheid die eerst nog wel eens te wensen overliet is belangrijk
opgevoerd.
Tegenwoordig vindt men een heel gamma van kleine tot zeer
grote rekenautomaten. Hun snelheden en ook hun prijzen lopen
hierbij belangrijk uiteen. De ontwikkeling van de zeer kleine
rekenautomaten is zodanig, dat een rekenautomaat thans ook voor
andere clan de allergrootste bedrijven en instellingen tot de moge
lijkheden behoort.
Het automatisme in de moderne rekenautomaten wordt voor
namelijk gekenmerkt door twee eigenschappen. De eerste hiervan
is een zeker discriminerend vermogen. De machine is in staat te
onderzoeken of een zeker getal positief is of niet en afhankelijk
van de uitslag van dit onderzoek haar eigen handelen te beïnvloeden.
Hierdoor is een kiem van de mogelijkheid tot „denken" in de
machine gelegd. Zo kan b.v. een zekere bewerking herhaald worden
totdat een bepaald resultaat dat zich dan moet manifesteren
door het omslaan van het teken van een getal bereikt is. De
machine verstaat als het ware een aanwijzing luidende „enzovoort".
De tweede eigenschap is de mogelijkheid tot het volgens gegeven
aanwijzingen zelfstandig modificeren van éénmaal gegeven algemene
bevelen. Met andere woorden: de machine kan reageren op een
aanwijzing „mutatis mutandis". Door het bezit van de genoemde
twee eigenschappen is de machine geworden tot een willige slaaf
van de rekenaar.
Behalve de aanwezigheid van genoemde faciliteiten is een reeks
andere factoren mede bepalend voor de mate van flexibiliteit van
de machine. Zonder hier verder op in te gaan, kan worden gezegd,
dat de flexibiliteit van de machines in de laatste jaren zeer veel
groter is geworden. En wel beperkt deze uitspraak zich niet tot
de grote machines. Ook bij kleine machines zijn op dit stuk dikwijls
opmerkelijke resultaten bereikt. De betekenis van het begrip
flexibiliteit zal ik aan de hand van een voorbeeld nader toelichten.
Van huis uit dient iedere machine door middel van een soort
telegraaftekens te worden toegesproken in een passende taal,
die we de „normaaltaai" of „code" voor de machine kunnen
noemen. Deze taal is zo gekozen, dat ze voor „normale" problemen
een redelijk compromis vormt tussen de snelheid waarmee de
machine in die taal kan werken en de gemakkelijkheid, waarmee
