312
per seconde ongeveer 15 cijfers kunnen worden uitgetypt, e.d.
Dit is nu allemaal wel heel interessant, maar ik kan mij toch
voorstellen, dat men in onze kringen wel eens zou willen zien hoe
een of ander landmeetkundig vraagstuk met een elektronische
rekenmachine kan worden opgelost.
Het uitschrijven van het rekenprogramma voor de vereffening
van een snelliuspunt, waarbij zowel buitenrichtingen als binnen-
richtingen zijn gemeten (de aantallen doen niet terzake), toonde mij
dat de IBM-610 in staat is dit vraagstuk te verwerken zonder dat
van het uitwendig geheugen behoeft te worden gebruikgemaakt.
Dit geeft ongeveer een idee van de capaciteit van deze machine.
Het programma voor genoemd vraagstuk beslaat ongeveer 12
bladzijden van een daartoe bestemd formulier. Iets te omvangrijk
om in dit verhaal op te nemen en bovendien om te beginnen niet
zo instructief.
Statistische bestudering van numerieke bewerkingen hebben
aangetoond dat ongeveer 85% van de arithmetische basisbewer
kingen tot twee zeer eenvoudige typen behoren.
a. Een produkt van twee getallen moet worden opgeteld bij een
reeds verkregen getal. In formulevorm: a be.
Hierbij dient te worden opgemerkt dat bijv. de berekening van
de som van produkten, zoals die bij de snelliuspuntvereffening een
aantal malen voorkomt, tot dit type behoort.
b. Een getal moet worden opgeteld bij een reeds verkregen getal,
waarna de som moet worden vermenigvuldigd met een derde getal.
In formulevorm(a b) c.
Als voorbeeld kan hier een polynomium worden genoemd. Dit
kan op een zodanige wijze worden ontwikkeld, dat alle bewerkingen
van het hier genoemde type zijn. De veelterm ax3 bx2 cx d
kan immers worden geschreven als: [{ax b)x -f- c]x d.
Met de IBM-610 worden beide typen berekeningen even gemak
kelijk uitgevoerd.
Een vraagstuk van type I
gegeven de getallen P, Q, R, S, T en U;
gevraagd te bepalen PQ RS TU.
De gegeven getallen met hun teken zullen moeten worden onder
gebracht in zes afdelingen van het geheugen, bijv. P in 01, Q in 02,
R in 03, S in 04, T in 05 en V in 06. De programmeur, de persoon
dus die het rekenprogramma uitschrijft op het reeds genoemde
formulier, kan afdeling 07 van het geheugen bestemmen tot berg
plaats voor de som van de produkten PQ enz., zo gauw als deze
zijn verkregen. Tenslotte dient uit het register 07 het resultaat
via de „output" te worden uitgetypt. Volledig uitgeschreven ziet
het programma voor de hier onderstelde berekening er als volgt uit
