46
wikkeld voor precisienavigatie, zowel op zee als in de lucht. In
de plaats van of naast de klassieke methoden, die gebruik maken
van in de natuur voorhanden oriëntatiemiddelen aardmagne
tisme, zwaartekracht en sterren kwamen diverse systemen van
elektronische plaatsbepaling. Netten van referentiekrommen, door
speciale radiozenders-op-de-wal gespannen over uitgestrekte delen
van het oppervlak der aarde, stellen de zeeman of de vlieger nu in
staat zijn positie te bepalen met een nauwkeurigheid zo hoog als
nooit tevoren.
Een nauwkeurigheid, die intussen gevaren met zich brengt,
met name daar waar de zee- of landkaarten, waarop men zijn radio
positie uitzet, minder betrouwbaar zijn dan het elektronisch
coördinatennetwerk dat ze overdekt. Anders gezegd: daar waar
het kaartbeeld verschoven ligt ten opzichte van het radiocoördi
natenstelsel. De mogelijkheid is dan immers niet uitgesloten, dat
de zeeman, zich verlatende op deze combinatie van radioplaats
en kaart, zich op een veilige afstand van de kust waant, terwijl hij
in werkelijkheid gevaar loopt te stranden.
Dit enigszins gedramatiseerde beeld moge het duidelijk maken,
waarom de geodeet zich steeds als doel stelt en moet stellen, voor
zijn metingen en berekeningen, die ten grondslag liggen aan de
kaart, een precisie na te streven, die een orde groter is dan die van
het nauwkeurigst navigatiemiddel in zee- of luchtvaart.
Het is niet zozeer het terrein detail waarom het gaat, want
dat is over het algemeen voldoende juist in kaart gebracht. Het
probleem ligt in het bepalen van de onderlinge ligging van de af
zonderlijk opgemeten en gekaarteerde landen, die bestreken worden
door eenzelfde elektronisch navigatiestelsel.
Laat ik dit mogen toelichten met een voorbeeld dicht bij huis.
Met het oog op de invasie van de geallieerde legers van Engeland
uit in Frankrijk, werd door de bekende gramofoonplatenfabriek
in Londen, Decca, die in de oorlogsproduktie ingeschakeld was,
een navigatiesysteem ontwikkeld, dat na de oorlog een ruime
toepassing vond en nog steeds vindt voor de handelsscheepvaart
in het Noordzeegebied.
Omdat het Deccacoördinatenstelsel alle Noordzeelanden bestrijkt,
zouden deze, om de zojuist beschreven moeilijkheden te vermijden,
in de juiste onderlinge positie moeten zijn in kaart gebracht. Dit
nu was aanvankelijk geenszins het geval; elk land had zijn eigen
coördinatenstelsel in zijn eigen coördinaten vlak en zijn eigen
projectiesysteem vanuit dat vlak naar het kaartvlak. Hiaten of
overlappingen van vele tientallen, soms honderdtallen meters
aan de landsgrenzen waren het gevolg.
De bezwaren, die dit ook bij de oorlogvoering te land reeds
had gegeven, leidden ertoe, dat onder druk en leiding van de U.S.
Army Map Service de driehoeksnetten van alle landen van Europa
in één stelsel werden herberekend, waardoor de basis werd ver-
