LANDMEETKUNDE
Ir. J. C. DE MUNCK,
De werking en de theorie van de Tellurometer
1. Inleiding
De tellurometer (van het Latijn: .Tellus" aarde, aardgodin)
is in Zuid-Afrika ontwikkeld door de „Suid Afrikaanse Wetenskap-
like en Nijverheid Navorsingsraad" en het „Nasionale Telekom-
munkasies Navorsingslaboratorium" in samenwerking en op verzoek
van het „Suid Afr. Driehoeksmetingskantoor". Met de tellurometer
kan men afstanden nieten van enige honderden meters tot 70 km
met nauwkeurigheden van enkele decimeters.
Voor een meting is nodig een hoofd- en een neveninstrument,
die ieder bestaan uit een radiozender en een radio-ontvanger,
werkend op een golflengte van 10 cm. De werking komt ongeveer
daar op neer, dat men de tijd meet die de radiogolven nodig hebben
om één maal heen en weer te lopen tussen de twee instrumenten.
Als de snelheid van de radiogolven bekend is, kan daaruit de
afstand tussen de twee instrumenten worden bepaald.
2. De globale werking beschreven aan de hand van het verloop van
een meting
Boven de te bepalen punten plaatst men op een statief of op een
pijler het hoofd- resp. het neveninstrument (zie foto in [20]). Men
sluit de instrumenten via zg. omvormers aan op zes volts accu's.
Beide instrumenten worden ruw afgestemd op een vooraf
afgesproken golflengte, steeds in de buurt van de tien cm, en ze
worden ongeveer in de goede richting geplaatst. Het hoofdinstru
ment wordt nu nauwkeuriger afgestemd op het neveninstrument,
zodat telefonische verbinding tot stand komt. De tellurometer is
nl. zo ingericht dat steeds telefonisch contact tussen hoofd- en
neveninstrument mogelijk is. Deze verbinding werkt draadloos,
op dezelfde golflengte als de meting.
De aflezingen voor de meting worden verricht op een kathode-
straalscherm van het hoofdinstrument, waarop een cirkel met een
onderbreking zichtbaar wordt achter een randverdeling (honderd
schaal delen voor een omwenteling). De plaats van de onderbreking
op de rand geeft de looptijd van de radiogolven. De hele cirkel van
100 schaaldelen komt overeen met 10 7 seconde. De snelheid van
de golven is ongeveer 300.000 km/sec, zodat honderd schaaldelen
overeenkomen met 30 meter afgelegde weg of 15 meter afstand
tussen de instrumenten (de afstand wordt nl. heen en terug af
gelegd).
Op deze wijze kan de afstand alleen bepaald worden als het gehele
wetenschappelijk hoofdambtenaar aan de Technische Hogeschool te Helft:
