4
aantal malen 100 schaaldelen bekend is, m.a.w. het gehele aantal
malen dat io-7 sec op de looptijd begrepen is of ongeveer het
gehele aantal malen 15 meter in de afstand.
Men kan de tellurometer echter ook zo schakelen dat 100 schaal
delen overeenkomen met-10 ~7 sec (B) of 1 10 ~7 sec (C)
0,999 0-99
of 10 7 sec (D). Het is gemakkelijk aan te tonen dat de ver-
0,9
schillen van de aflezingen, A-B, A-C en A-D, de looptijden geven
met resp. 10_6, 10 ~7 en 10_8 seconde per schaaldeel. Een hele
cirkel van 100 schaaldelen komt zo overeen met 15.000 m,
1.500 m, 150 m en 15 m voor de aflezingen A-B, A-C, A-D en A.
De te meten afstand moet dus betrouwbaar bekend zijn op 15km
nauwkeurig.
De standen A, B, C en D kunnen ingesteld worden met twee
knoppen, één op het hoofd- en één op het neveninstrument. Bij A
zijn er nog vier verschillende mogelijkheden, die met schakelaars
aan het neveninstrument gekozen kunnen worden: A+ (dit is
de gewone stand A), A", A"R en A R (de R is een afkorting van
„reverse", ook „backwards" genoemd om radiotechnische reden).
Deze standen geven gespiegelde en diametrale aflezingen (zie
figuur 1), waardoor respectievelijk nulpuntsfouten en centreer-
fouten van de cirkel t.o.v. de rand geëlimineerd worden, terwijl
de spiegeling ook zorgt voor eliminatie van alle storende vertra
gingen van de signalen in de instrumenten. Juist deze spiegeling
is een essentiële bijdrage tot de nauwkeurige werking van de telluro
meter. Ook afleesfouten worden hiermee voor een groot deel ge
ëlimineerd.
Na de justeringen en controles kan men beginnen met de metingen,
en wel eerst met de grove metingen, waarbij de afstand bepaald
wordt met een nauwkeurigheid van enkele meters, door middel
van aflezingen in de standen A+, A~, B, C en D.
Men verricht nu de meteorologische waarnemingentemperatuur,
vochtigheid, druk van de lucht, om de voortplantingssnelheid van
de radiogolven te bepalen. Onmiddellijk daarna beginnen de nauw-
A+ A" A" R A+ R
Fig. i. De cirkel op het kathodestraalscherm van het hoofdinstrument.
Aflezingen: A+ 16 1 A~R 35,5
A- 85,5 A R 67
