136
Algemeen: y a.x 2(ix2, zodat onmiddellijk voor de diverse
series uit bovenstaande vergelijkingen de waarden van a en (3
kunnen worden afgelezen, nl.
P
Bij invarband blijkt de waarde van (3 constant te zijn, terwijl de
waarde van a varieert.
Uit dit laboratoriumonderzoek kunnen nog de volgende con
clusies worden getrokken:
ie. Bij zeer nauwkeurige lengtemeting of bij waterpassing door
mijnschachten met behulp van schachtmeetbanden, mag de for
mule voor de uitzetting niet als lineair in x worden aangenomen.
2e. Gezien de grote spreiding in de waarde van a van invarband,
is men verplicht om bij aanschaffing van een nieuwe serie ban
den de waarde van a te bepalen.
3e. Ook voor deze stalen band blijkt de door de fabriek opgegeven
waarde van a 12,00 X 10-6) bij benadering juist te zijn.
Slotbeschouwing
Samenvattend kan het volgende worden opgemerkt: Alleen de
laboratoriumproef was betrouwbaar genoeg om de uitzettings
coëfficiënten van invarband en staalband met voldoende nauw
keurigheid te bepalen; uit het onderzoek op de steenstort van
Staatsmijn Hendrik kon enkel de uitzettingscoëfficiënt van staal
band worden bepaald. Tevens gaf dit laatste onderzoek een inzicht
in de onnauwkeurigheid, waarmee bij de lengtemeting de tempera
tuur wordt opgenomen.
Litteratuuroverzicht
Jordan-Eggert-Kneissl. Handbuch der Vermessungskunde.
Zehnte, völlig neubearbeitete und neugegliederte Ausgabe. Band
III: Höhenmessung, Tachymetrie von Dr.-Ing. Max Kneissl.
797 blz., 23 X 16 cm. J. B. Metzlersche Verlagsbuchhandlung,
Stuttgart, 1956.
De ontwikkeling van Jordans „Taschenbuch der Praktischen
Geometrie", in 1873 uitgegeven in één deel van ruim 400 pagina's,
tot de thans in bewerking zijnde 10e druk van zijn „Handbuch der
Vermessungskunde" in 5 „Bande" plus 5 „Erganzungsbande"
levert een aardige illustratie van de ontplooiing van de landmeet
kunde in de afgelopen 80 jaren.
Beschouwen we de omvang van het aan hoogtemeting en tachy
metrie gewijde gedeelte, dan zien we een grote toename bij de
X icr6
a
ma<
mp<
serie I
serie II
serie III
serie IV
0,99
1,38
1,18
12,05
0,007
0,007
0,007
0,027
4; 0,020
0,028
0,024
0,24
4: 0,0004
4: 0,0005
0,0005
4; 0,006
