Statistische dag 1960
De dit jaar in het Kurhaus te Scheveningen georganiseerde
Statistische dag van de Vereniging voor Statistiek had als onder
werp „Orde en wanorde in de Statistiek".
De oude Grieken waren van mening dat de wereld is ontstaan uit
totale wanorde, de chaosdeze chaos onttrekt zich echter aan voor
stelling en definitie. In de werkelijkheid kennen we altijd een com
binatie van orde en wanorde. Dit is dan ook een van de fundamen
tele principes van de statistiek: orde en wanorde gaan altijd samen.
Tracht men bijv. volkomen wanorde te stichten dan blijkt dat op
de ene plaats wanorde, op een andere plaats toch weer orde ontstaat.
De vraag kan gesteld worden in hoeverre het behandelde pro
bleem ook voor de praktijk van belang is; wat dit betreft bedenke
men dat voor de ontwikkeling van elke wetenschap een goed begrip
van de grondslagen daarvan noodzakelijk is.
In de gehouden voordrachten werd bovengenoemd thema door
de sprekers van verschillende kanten belicht.
Prof. dr. H. Freudenthal ging in zijn geestig maar moeilijk
weer te geven betoog in op de kentheoretische analyse van de be
grippen orde en wanorde en verduidelijkte aan de hand van diverse
voorbeelden de moeilijkheden die zich kunnen voordoen.
Het feit dat men in een bepaald geval geen orde kan ontdekken,
wil nog niet zeggen dat er geen orde is. Zogenaamde random-
reeksen van cijfers kunnen op heel ordelijke wijze ontstaan, bijv.
uit Y2.
Prof. dr. ir. J. L. van Soest beschouwde in zijn lezing de be
grippen orde en wanorde op verschillende gebieden. Totale orde
en totale wanorde zijn illusies, zowel in wetenschap, techniek als
samenleving. De werkelijkheid ligt ergens tussen beide uitersten.
Door bepaalde criteria te stellen kan een maat voor orde en wan
orde worden gegeven. Stel men heeft een aantal gekleurde kastjes
en een gelijk aantal kaartjes voorzien van dezelfde kleuren. In elk
kastje wordt een kaartje geplaatst, waarbij nu de mate van over
eenstemming tussen de kleur van het kastje en die van de kaart
een maat is voor de orde. Bevatten bijv. alle kastjes juist de kaarten
van de overeenkomstige kleur, dan is de orde gelijk aan 1.
Ook voor bijv. de schrijftaal kan een maat voor de orde worden
aangegeven. Verder ging de spreker nog in op het verband met de
informatie- en communicatiebegrippen en met het begrip entropie
uit de thermodynamica. De overige voordrachten, die eveneens
min of meer het thema van deze dag tot onderwerp hadden, werden
voor de verschillende secties apart gehouden.
Belangstellenden worden verder verwezen naar „Statistica
Neerlandica", waarin een vollediger overzicht zal worden gepu
bliceerd.
Ir. P. A. Roos.
187
