87
gemaakt, wordt het overleg tussen de gemeente en de door bekwame
adviseurs bijgestane eigenaren voortgezet. Het feit, dat dit overleg
in het merendeel der gevallen tot een positief resultaat leidt, geeft
mij de overtuiging, dat die gang van zaken ook door de weder
partijen wordt gewenst. Terloops kan worden opgemerkt, dat ook
van de zijde van de rechtbank medewerking wordt verleend om,
indien partijen zulks wensen, de mogelijkheid van het bereiken
van overeenstemming langs de weg van rechtstreeks overleg zo lang
mogelijk open te houden. Wordt op deze wijze overeenstemming
tussen partijen bereikt, dan vindt praktisch steeds afwikkeling der
transactie plaats door middel van een op de bereikte overeenstem
ming gebaseerd rechterlijk vonnis. Zodoende wordt een snelle af
doening en betaling verzekerd. De omstandigheid, dat de rechts
geleerde raadslieden van partijen het overeengekomene in ten
overstaan van de Rechter te nemen conclusies neerleggen, biedt
bovendien een extra waarborg, dat het overeengekomene duidelijk
en in de vereiste vorm wordt vastgelegd.
Men zou kunnen veronderstellen, dat bij de zojuist geschetste
gang van zaken de positie van de gemeente als onderhandelings
partner de sterkste is, omdat zij zich de zekerheid van verwerving
heeft verschaft. Daar staat echter tegenover, dat diezelfde gemeente
in tegenstelling tot haar wederpartij belang heeft bij spoedige
verwerving, terwille van een regelmatige voortgang van de uit
voering van haar plannen. De positie van de eigenaar is daardoor
naar mijn mening, ook bij het voortgezet overleg, sterker.
Waarde van de grond
Gaarne zou ik in dit verband Uw aandacht willen vragen voor
het punt, dat veelal de gemeente en de eigenaren verdeeld houdt,
nl. de prijs van de te verwerven grond. Ik bedoel hiermede in het
bijzonder het begrip „verwachtingswaarde", die aan te verwerven
agrarische grond zou moeten worden toegekend.
De te verwerven grond is vóór de verwerving in agrarische ex
ploitatie en heeft uit dien hoofde een op betrekkelijk eenvoudige
wijze te berekenen agrarische waarde voor de eigenaar. Die agra
rische waarde, te bepalen door kapitalisatie van de netto-pachtsom
waarbij rekening gehouden dient te worden met de verwach
tingen ten aanzien van het verloop van de pachtprijzen in de toe
komst is tevens de te vergoeden werkelijke waarde, tenzij aan die
grond uit hoofde van een toekomstige andere exploitatiewij ze een
hogere waarde kan worden toegekend. In dat laatste geval spreekt
men van „verwachtingswaarde", hetgeen dus betekent de agrarische
waarde plus een meerwaarde.
Het zou in deze vergadering te ver voeren om in te gaan op de
theoretische beschouwingen, die sinds Adam Smith, gevolgd door
vele anderen, aan de waarde van de grond zijn gewijd. Vermeldens
waard is wellicht, dat met deze theoretische uiteenzettingen aan
het einde der 18e eeuw in Engeland een aanvang werd gemaakt,
