29
periode werd ingevoerd, met reproduktie door middel van reflex
kopie, dan heeft men een verdere stap gezet op de weg naar het
gebruik van geperfectioneerde mechanische hulpmiddelen in de
landmeetkunde.
Ook de rekenmachine heeft in de jaren direct na de eerste
wereldoorlog meer algemene toepassing gevonden. Ook hier geldt,
dat de rekenmachine al wel reeds lang bestond, maar dat deze
existentie als zodanig nog geenszins een stempel drukte op de
rekentechniek in het vak in het algemeen. De logaritmentafel was
bepaald nog niet van het toneel verdwenen.
Ik geloof met deze nieuwe technische hulpmiddelen wel ongeveer
te hebben aangegeven welke zaken invloed hebben uitgeoefend op
de landmeetkunde gedurende de periode die voorafging aan de
oprichting van de Nederlandse Landmeetkundige Federatie.
Tienstra gat in zijn rede in de jubileumbijeenkomst van de Ver
eniging van Kadaster en Landmeetkunde in I934> met enkele uit
zonderingen, dezelfde verschijnselen een plaats in zijn beschouwingen
over de ontwikkeling der landmeetkundige techniek.
Graag vestig ik echter nog eens de aandacht op een gedachten-
gang die Tienstra en ik zo sterk met elkander gemeen hadden,
nl. dat zulke ontwikkelingen niet zomaar uit de lucht komen vallen,
dat de toepassing ervan in de praktijk van het vak evenmin een
toevalligheid is, doch dat al zulke verschijnselen met maatschappe
lijke ontwikkelingen samenhangen. Niet alleen de landmeetkunde
maakte kennis met de produkten van de moderne techniek en
leerde in toenemende mate mechanische hulpmiddelen te gebruiken
ter verbetering van de kwaliteit en ter verlaging van de produktie-
kosten. De landmeetkunde is echter bij zulke ontwikkelingen slechts
zelden een stuwende factor geweest. Een uitzondering kan men
daarbij maken met de ontwikkeling van de fotogrammetrie, ofschoon
ook hier de luchtfotografie tijdens de beide wereldoorlogen, en ook
weer op dit ogenblik, in sterke mate gestimuleerd is door met-
landmeetkundige, nl. militaire overwegingen. Deze voor ons vak
enigszins onprettige stelling laat zich zelfs zeer goed verdedigen
aan de hand van de constructie van de Zeiss theodolieten van Wild.
Deze zijn ontstaan in een fabriek van microscopen, fysische,
optische en fotogrammetrische instrumenten, waarin geen land
meetkundige traditie was geïncorporeerd, niet op aandrang van,
doch eerder ondanks critiek uit de landmeetkundige wereld. Ook
de oude rekenmachine, evenmin als de huidige elektronische
machines, vinden hun oorsprong in directe behoeften in de land
meetkunde. Wij gebruiken de hulpmiddelen die ons van elders
geboden worden, en het duurt vaak vrij lang alvorens die algemene
toepassing vinden.
Vraagt men nu of dit in andere landen anders gaat, dan meen ik
duidelijk te kunnen constateren, dat de omstandigheden waaronder
de landmeetkundigen opereren vaak bepalend zijn voor het ant
woord op die vraag. Uit de omstandigheden vloeien de taken voort.
