128
bevestigd, kan gedraaid worden door middel van een worm (zie
fig. i) op de as waarvan zich twee tandwielen met 50 en 60 tandjes,
resp. t.b.v. oude en nieuwe graadverdelingen, bevinden. Op een
parallel met deze as lopende drijfstang, die door een elektro-motor
wordt aangedreven, zijn een aantal getande sectoren aangebracht
die de wormas via de tandwielen verdraait. Tijdens de loze slag van
de sector wordt de randstreep getrokken door de eveneens auto
matisch werkende graveerinrichting.
Hoewel de persoonlijke fouten uitgeschakeld werden, waren de
eerste automatisch verdeelde randen niet zo nauwkeurig als bijv.
de verdeling in de Wannschaff-theodolieten en één van de oorzaken
daarvan was dat de worm aanvankelijk was uitgevoerd als tangen-
tiaalschroef, die slechts met één winding in de tanding van de
plaat greep en dus alle fouten in deze tanding volgde en kopieerde.
Heyde maakte toen als eerste de periferieschroef, die zich a.h.w.
tegen de cirkelvormige plaat „aanvlijt" en met meerdere (ongeveer
25) windingen in de tanding grijpt, waardoor een soort uitmiddeling
van fouten in de tanding en de windingen ontstaat over kleine
gebieden (zie fig. 2).
De vervaardiging van de tanding van de moederrand, maar
vooral van nauwkeurige periferieschroeven, is fijn-mechanisch
precisiewerk en daarom is het bijzonder prettig dat randverdeel-
machines uitgerust met dit soort schroeven met de tijd steeds beter
Verdelingstrommel
Tandwiel met
60 tanden
Tandwiel met
50 tanden
Periferieschroef -
Sector
Dri/fstang
Sector
Sector
Fig. 1
