2. De door de fabriek opgegeven waarden voor de uitzettings
coëfficiënten van stalen banden blijken bij benadering juist te
zijn; die van invarbanden blijken enige malen te klein te zijn.
3. Bij zeer nauwkeurige lengtemeting of bij waterpassen door
mijnschachten met behulp van stalen meetbanden, mag de
formule voor de uitzetting bij benadering als lineair in X
temperatuur) worden aangenomen.
De tweedegraadsterm blijkt, indien al aanwezig, zo klein te
zijn, dat deze zelfs bij de behaalde hoge meetnauwkeurigheid
niet kan worden bepaald.
4. Bij zeer nauwkeurige lengtemeting met behulp van invarbanden
mag de formule voor de uitzetting niet als lineair in X worden
aangenomen.
5. Gezien de grote spreiding in de waarden van de uitzettings
coëfficiënten van invarbanden is men verplicht bij aanschaffing
van een nieuwe serie banden, de waarden van deze coëfficiënten
te bepalen.
Ir. G. BAKKER,
Het maken en onderzoeken van randverdelingen
Inleiding
Een belangrijke factor bij de beoordeling van een theodoliet is
de kwaliteit van de randverdeling. Het onderzoek ervan verloopt
nog steeds volgens de richtlijnen die door Heuvelink zijn aange
geven en die betrekking hebben op de analyse van een aantal,
regelmatig over de rand verdeelde, waarnemingen van een bepaalde
hoek waarvan verondersteld wordt dat deze gedurende het onder
zoek niet of slechts lineair met de tijd van grootte verandert.
Een der meest gangbare methoden om deze hoek te realiseren
is wel de bekende opstelling met twee collimatoren, waarop af
wisselend gericht wordt. Het bezwaar ervan is dat de metingen
veel tijd vergen en de waarnemer snel vermoeien, waardoor het
onderzoek praktisch steeds beperkt moet blijven tot een veertigtal
waarnemingen. Het is daaruit te begrijpen dat men dikwijls ge
tracht heeft de constante hoek op een andere manier te verwerke
lijken, namelijk door de alhidade, bij draaiing, te laten stuiten tegen
een paar aanslagpunten. De technische uitvoering ervan gaf veelal
onoverkomelijke moeilijkheden, hoewel uit de litteratuur enkele
experimenten bekend zijn geworden die geslaagd zijn.
De firma Askania heeft nu kort geleden de „Askania Teilkreis-
prüfer" in de handel gebracht die volgens deze zg. aanslagmethode
werkt. Het Laboratorium voor Geodesie heeft dit instrument aan
geschaft en de randverdeling van een Askania-theodoliet, type Tu,
is er onlangs mee onderzocht. Het bleek dat men zeer nauwkeurig
126
wetenschappelijk ambtenaar ie klasse aan de Technische Hogeschool te Delft:
