195
astronomisch instituut, dat zich in het bijzonder met het controleren
van tijdseinen bezighoudt. De directeur van de „Time Service
Division" van de Sterrewacht, Dr. Markowitz is bekend om zijn
maancamera.
Aan het symposium namen ongeveer 130 personen deel, waarvan
merkwaardigerwijze slechts een klein gedeelte geodeten „pur sang".
De overige deelnemers, voor het merendeel afkomstig uit de vak
gebieden der astronomie en de (geo) fysica, maar ook uit de elek
tronica en de vliegtuigbouw, vertegenwoordigden niet alleen weten
schappelijke instituten (waaronder die van land-, zee- en luchtmacht
der U.S.A.), maar ook de industrie.
Een georganiseerd samentreffen van astronomen en geodeten
komt men in de loop der historie zelden tegen. De eersten, deskun
digen op het gebied van de fysica en de hemelmechanica, onder
zochten het zonnestelsel; de laatsten, meer meetkundig georiën
teerd, beperkten zich tot vorm en afmetingen van de aarde. Hoewel
ze zo ieder hun eigen weg gingen, hebben ze toch over en weer van
eikaars resultaten gebruik gemaakt. De geodesie verschafte de
astronomie de maateenheid voor de berekening van afstanden in
het zonnestelsel, de astronomie heeft harerzijds bijgedragen tot de
vormbepaling van de aarde.
Om de betekenis van de kunstmatige satellieten voor de vorm
bepaling van de aarde beter te verstaan nog even een weinig ge
schiedenis.
Drie richtingen van onderzoek hebben tot deze vormbepaling bij
gedragen
x. de graadmetingen (driehoeks- en basismeting, astronomische
lengte-, breedte- en azimutsbepaling)
2. de zwaartekrachtsmetingen
3. de metingen die de astronoom in zijn sterrewacht verricht
enerzijds van de precessie en de nutatie, anderzijds van de on
regelmatige maanbewegingen.
De metingen sub 1) verschaffen zowel halve lange as a als af
platting a van de ellipsoïde, de metingen sub 2) en sub 3) geven
slechts de afplatting. x)
De belangstelling van de geodeet ging, vooral gedurende een lange
periode na 1862, hoofdzakelijk uit naar de graadmetingen. Toen in
april van dat jaar de eerste gedelegeerden van de „Mittel Europa-
ische Gradmessung" naar aanleiding van het gedenkschrift van
Generaal Baeyer „Über die Grosse und Figur der Erde, eine
Denkschrift zur Begründung einer Mitteleuropaischen Gradmes
sung" te Berlijn bijeen kwamen een samenkomst waaruit de
„Association Géodésique Internationale" ontstond, waarvan het
honderdjarig bestaan in oktober a.s. te München wordt herdacht
q Helmert vermeldt nog een andere methode om de halve lange as te
bepalen, nl. uit parallax en omloopstijd van de maan, gecombineerd met de
zwaartekracht aan equator en pool [1].
