Opmerking 7: Nogmaals de gewenste afstand van de doorgaande
kavelontsluitingswegen.
Op pag. 357 onderaan wordt gesteld dat een wegenafstand van
600 a 700 m „een optimale situatie is voor kavels van 10 ha beho
rende bij bedrijven van 30 ha. Deze wegenafstand houdt derhalve
in voldoende mate rekening met toekomstige ontwikkelingen."
Hier wordt voetstoots aangenomen dat het gemiddelde gemengde
bedrijf op diluvium zal groeien tot 30 ha. Het is m.i. best mogelijk
dat de 30 ha eens bereikt zal worden, maar de belangrijkste vraag
is hier: wanneer? Ik herinner mij eens gelezen te hebben (maar ik
weet niet meer in welke publikatie), dat de toeneming der arbeids-
produktiviteit in de landbouw nog niet half zo groot is als die in
de industrie, welke bijna 4 per jaar bedraagt. Hoe staat het dan
na een generatie, bijv. na 30 jaar?
De arbeidsproductiviteit kan dan zijn (i,02)3° 1,81 X de
tegenwoordige d.w.z. dat één man dan even vlot een boerderij van
18 ha baas kan, als nu een bedrijf van 10 ha. Gelet op de aannamen
zal dit theoretische verhoudingsgetal van 1,8 vermoedelijk een te
hoge schatting zijn. Beter is het n.m.m. van de praktijk uit te gaan.
Daartoe verwijs ik weer naar de meergenoemde publikatie van
W. J. J. Broex, waaraan ik het volgende staatje ontleen:
Ieder tweetal dorpen vertegenwoordigt een bepaald type. Men
kan gevoeglijk aannemen dat er geen aangroei meer zal zijn als het
bedrijf oneindig groot is en dat de aangroei de tendentie heeft
kleiner te worden, naarmate het bedrijf groter is. De eenvoudigste
formule is dan een hyperbolischevoor het type Beegden/Heel
wordt nu de aangroei per 10 jaar y
0,0623 G 0,064
Neemt men als gemiddelde aangroei de grote aangroei van dit
type, dan zal deze aanname ongetwijfeld te fors zijn. Evenwel
groeit in 30 jaar (bij gelijkblijvende overige omstandigheden) het
gemiddelde bedrijf van 10 ha dan nog maar uit tot 14,6 ha en in
60 jaar tot 17,9 ha. Hieruit blijkt wel hoe onjuist het is op korte
termijn te rekenen op een aangroei der bedrijven tot gemiddeld
een 30 ha. Een aanname van rond 15 ha (te bereiken na één gene
ratie) is mogelijk nog te fors, maar in ieder geval meer met de
3ii
gemiddelde bedrijfsgrootte in ha
gemeente
1950
i960
aangroei
Beegden
6 35
9,37
3,02 ha
Heel
7.89
10,23
2,34 ha
Hunsel
8,00
8,66
0,66 ha
Stramproy
6,35
7.52
1,17 ha
1
