173
rijke statistische voordelen; de elektronische rekenmachine levert
nl. subtotalen en totalen van grootten en waarden per vak of plan,
alsmede de gemiddelde waarde per ha van elk gewenst onderdeel,
gegevens die het kavelprojekt ten goede komen en een belangrijke
hoeveelheid tijdrovend telwerk en rekenwerk overbodig maken.
Een volledige automatisering van de groottebepaling is met de
elektro-planimeter nog niet bereikt. Immers de omgang van het
meetmerk over de omtreklijn van een perceel geschiedt nog met de
hand en op het oog. In de afgelopen jaren zijn vooral in Hessen
verschillende proeven gedaan deze handelingen eveneens volledig
te mechaniseren. Proeven zijn o.a. genomen met het meten van het
aantal lichtpunten per perceel, waarbij de niet in aanmerking komen
de percelen worden afgedekt en ook door middel van een elektrisch-
magnetische straalzoeker, waartoe de inkt op bepaalde wijze moet
worden geprepareerd. Dr. Zuse zegt daarvan in een van zijn publi-
katies, dat de totale automatisering in principe is opgelost, maar
dat de toepassing in de geodesie nog op praktische moeilijkheden
stuit door de eisen die aan de geïnkte lijn en de kaart moeten worden
gesteld. Dit brengt nl. een duurdere kaart met belangrijk duurdere
apparatuur mede, zodat een praktische verwezenlijking vooralsnog
niet is te verwachten. Gelijk als in de industrie zijn het arbeids
potentieel, de produktie en de kostprijs bepalend voor de beslissing
of een investering van mechanisch werkende apparatuur verant
woord is. Hier raakt men één der kernpunten van de automatisering
in de geodesie. De landmeetkunde is nl. een wetenschap, die door
een klein aantal beoefenaars met een gering aantal instrumenten
wordt uitgeoefend. De beperkte vraag naar automatische geode
tische apparatuur zal altijd een kostbare fabricage met zich brengen.
Het is daarom verheugend dat door samenwerking van industrieën
praktische hulpmiddelen worden vervaardigd, die voor toepassing
in de geodesie een belangrijk economisch effect sorteren. Een voor
beeld bij uitstek is de elektro-planimeter van Zuse, de Z 80. Deze
isnl. opgebouwd uit een viertal eenheden van verschillend fabrikaat,
t.w. de schijfwagenplanimeter van Ott, de elektrische telmachine
van Walther, de ponsschrijfmachine van Siemens en de elektro
nische apparatuur van Zuse.
Dr. Zuse heeft deze onderdelen tot één nuttig geheel verenigd,
daarmede van industriële zijde een bewijs leverend wat door
samenwerking kan worden bereikt.
