een rijke lunch aangeboden door de directie van de N.V. Handels
vereniging Hagen.
Na de middag kregen de aanwezigen een voordracht te horen van
Dr. Dr. E. Lang uit Wiesbaden over: „Die Automatisierung der
technischen Arbeiten der Flurbereinigung in Deutschland unter
besonderer Berücksichtigung des selbstregistrierenden Theodolits
und des elektronischen Planimeters". (De tekst van deze voordracht
is eveneens opgenomen in dit nummer). Het blijkt dat in het land
Hessen, waarover in hoofdzaak is gesproken, de metingen ten be
hoeve van de ruilverkavelingswerkzaamheden zo goed als uitslui
tend met behulp van de voerstraalmethode plaats vinden.
Tijdens de discussie kwam naar voren dat vooral het vele bos en
de geringe omvang der ruilverkavelingsblokken leidden tot het
blijven hanteren van terrestrische meetmethoden. Gelet op de sei
zoenen van opneming is toepassing van fotogrammetrie haast
onmogelijk bij de veelheid van zeer kleine objecten zoals die in
Hessen voorkomeneen regelmatige voortgang der werkzaamheden
is dan niet gewaarborgd. Zeer terecht merkte de heer Lang op,
dat in de praktijk niet mag worden gesteld dat in alle gevallen moet
worden gewerkt volgens terrestrische methoden dan wel volgens
fotogrammetrische methoden, doch dat een deskundig ingenieur
moet kunnen beslissen in welke gevallen de fotogrammetrie moet
worden toegepast en in welke gevallen men zich op terrestrische
methoden zal moeten verlaten.
In zijn dankwoord betrok Prof. Witt niet alleen de sprekers,
maar ook de directie van de Handelsvereniging Hagen, die hij niet
slechts prees om het materieel gebodene, maar vooral omdat zij de
Nederlandse landmeetkundige wereld op zo'n unieke wijze de
gelegenheid had gegeven van de toepassing van de elektronica in
de landmeetkunde kennis te nemen.
Na deze officiële sluiting werden nog geruime tijd demonstraties
gegeven met de elektronische rekenmachine Z 23, met de elektro
nische planimeter Z 80 en met de elektronische, door een programma
bestuurde tekentafel Graphomat Z 64.
Behalve deze elektronische apparatuur van de firma Zuse was
nog een keur van landmeetkundige instrumenten (Kern), micro-
filmapparatuur (Photostat), tekentafels (Jenny, Nike), opberg- en
planningssystemen te zien, terwijl ook het zeer praktische afpalings-
en signaliseringsmateriaal van de firma Attenberger (Zie: Zeit-
schrift für Vermessungswesen, jg. 1963, blz. 89 e.v.) werd gede
monstreerd.
Samenvattend kan worden gesteld dat kan worden teruggezien
op een zeer geslaagde studiedag, waarvoor landmeetkundig Neder
land de organisatoren veel dank is verschuldigd.
Ir. H. L. van Gent
230
