264
graveren. Nu in de afgelopen jaren ervaring is opgedaan kan worden
vastgesteld dat het invoeren van de gravure een groot succes is
geworden. De kwaliteit van de kaart is aanmerkelijk verbeterd.
De lijndikte, momenteel 0,1 mm, is aanmerkelijk fijner dan de
vroeger getekende lijn. Bovendien is het kaartbeeld veel gelijk
matiger, zowel door zijn constante lijndikten als door de constante
wegbreedten. Door het gebruik van dubbele c.q. drietandsnaalden
hebben de wegen over alle bladen heen overal dezelfde breedte, iets
wat vroeger alleen mogelijk was met de allerbeste tekenaars.
Nog steeds worden door de Nederlandse Topografische dienst
geen graveerapparaten gebruikt, dit in tegenstelling tot het gebruik
hiervan bij andere, buitenlandse diensten. Alle lijnen en bogen
worden met de verschillende soorten naalden langs lineaal en pistolet
getrokken. Er is een bepaalde antipathie tegen deze apparaten.
Ook het in hoofdzaak rechte Nederlandse wegenpatroon leent
zich minder voor het gebruik van deze apparaten dan het zeer
bochtige patroon in geaccidenteerde gebieden.
Ook heeft de praktijk geleerd dat men liever graveert op een
negatieve gids op Stabilene, dan op een positieve. Onder een nega
tieve gids wordt verstaan een kaartbeeld met een zwart fond en
lichte lijnen. Deze negatieve gids biedt tevens het voordeel dat
enkele hinderlijke tussenschakels, diapositieven, niet meer nodig
zijn.
Omtrent degraveernaalden kan nog worden medegedeeld dat deze
in de instrumentmakerij van de Topografische dienst worden ver
vaardigd. Werd in het begin verondersteld dat hiervoor zeer hard
staal nodig was, gebleken is dat bij gebruik van normaal zilverstaal,
dat na slijping en bewerking extra wordt gehard, geen merkbare
slijtage kan worden vastgesteld.
Eenmaal per jaar worden alle naalden in het bedrijf stelselmatig
gecontroleerd, evenals de plastic mallen voor de signaturen. Bij
deze controle is in de afgelopen jaren komen vast te staan dat de
naalden eerder door een val worden ontzet of beschadigd, dan dat
zij te grof worden door slijtage. Ten behoeve van het maken van
graveernaalden is op het support van een instrumentmakersdraai
bank een hulpstuk gemonteerd, waarmede zeer nauwkeurig de
hoekjes aan de naalden geslepen en gepolijst kunnen worden en
tevens de inkepingen kunnen worden gezaagd ten behoeve van de
tweetands- c.q. drietandsnaalden.
De ervaring heeft daarentegen ook geleerd dat in de coördinato-
grafen beter met geslepen safierstiften dan met naalden kan worden
gewerkt. Omtrent de snelheid van graveren vergeleken met die van
het tekenen van voorheen zal ik U aanstonds enkele mededelingen
doen.
Het derde punt van de nieuwe kaarteringsmethode betreft het
„strippen" van de vlaktinten. In Bern heb ik de voor- en nadelen
besproken zowel van het positief als van het negatief „strippen"
der vlaktinten en medegedeeld dat door de Topografische dienst
