dan verminderd is. Dat wil dus zeggen dat de nieuwe methode het
aantal personeelsleden met ongeveer 1/3 heeft verminderd, een be
sparing van rondweg een half miljoen gulden per jaar. Zou de
personeelssterkte nog verder teruglopen, dan worden de werkzaam
heden daardoor geschaadhet minimum is nu bereikt en enkele
leerlingen zijn reeds in dienst genomen. Als men dan in ogenschouw
neemt dat de administratieve krachten, de topografen, de plani-
metreerkrachten, de drukkers e.d. niet in aantal zijn afgenomen
dan blijkt hieruit dat het rendement van de nieuwe werkwijze nog
groter is dan 33%. Het aantal cartografische tekenaars is bijvoor
beeld ongeveer gehalveerd. Bezien ten opzichte van het graveren
is echter dit cijfer te geflatteerd, immers de generalisatie en het
graveren 11 van de kaart op schaal 150 000 zijn ook twee factoren
die positief in deze richting hebben gewerkt. Reëel bezien mag
worden gesteld dat t.o.v. het aantal cartografische tekenaars een
voordeel van 40% is bereikt door het graveren. Dit percentage mag
eveneens worden gesteld als voordeel van het „strippen" boven het
inwassen van de vlaktinten. Bovendien heeft de methode nog meer
dere technische voordelen.
Zojuist heb ik reeds gesproken over het perfecte passen van de
verschillende deelstukken op elkaar, een resultaat dat te danken is
aan het maatvaste materiaal enerzijds en aan de toepassing van de
ponsmachine anderzijds. De nauwkeurigheid van de kaartering is
niet alleen verhoogd door het juiste passen der deelstukken, doch
tevens door de zeer duidelijke ragfijne gidsen die op de ozalidlaag
van de graveerfolie kunnen worden aangebracht; hierdoor kan
nauwkeuriger worden gegraveerd dan er voorheen kon worden
getekend.
Alle werkzaamheden, dus zowel het graveren als het „strippen"
geschieden 1:1; van de camera behoeft tussentijds geen gebruik
meer te worden gemaakt; daardoor kunnen passingsmoeilijkheden
of hoekvervormingen hoe klein ze ook mogen zijn - worden
uitgesloten.
Alle fotografische bewerkingen verlopen volgens het Contact
procédé. Het chemigrafisch bewerken komt in de nieuwe werkwijze
nagenoeg niet meer voor; alleen de aluminiumdrukplaten worden
nog aldus behandeld. Het is mogelijk dat in de toekomst nog
vooraf gesensibiliseerde platen hun intrede zullen doen, waar
door de werkwijze nog meer kan worden vereenvoudigd.
In feite een zijtak van de werkmethode is het tussentijds ver
vaardigen van drukproeven in kleur op astrafoil; ook dit vereist
nog een chemigrafische behandeling. Deze werkwijze vraagt niet
alleen langere werktijden doch geeft op het grofkorrelige astralon
of astrafoil als resultaat altijd grove lijnen te zien, die bovendien
nog vaak gebroken zijn. Daarentegen zijn de fotografisch vastge
legde lijnen niet gebroken en bovendien uiterst fijn door de zeer
fijnkorrelige oppervlakken. Ook de lithografische correctie is daar
mee tot een minimum beperkt in tegenstelling tot voorheen.
266
