2 77 VERSCHILLENDE ONDERWERPEN Ir. P. T. KOETSIER, Landmeetkunde in Zuid-Alrika Teneinde de kosten van het in 1652 op de zeeweg naar Oost-Indie gevestigde verversingsstation aan de Kaap te verlagen, stelde de Oost-Indische Compagnie in 1657 haar beambten aldaar in de ge legenheid hun dienstverband te beeindigen en zich als vrije burgers te vestigen. Sinds 14 april van dit jaar gaf de Raad grond in volle eigendom uit van gewoonlijk 200 bij 40 roeden of 13J morgen 1). De O.I.C. kon de oogst op haar termen opkopen, maar daartegen over waren de eigenaars twaalf jaar lang vrijgesteld van belastingen. Ook introduceerde het bestuur een jaarlijkse pacht van, zoals later gebruikelijk werd, al de grond binnen een half uur gaans van een centraal punt, de ordinantie. De hierdoor verkregen oppervlakte van drieduizend morgen is de gemiddelde grootte van lenings- plaatsen of pachtboerderijen. Pachters die vier jaar lang de grond naar de voldoening van het bestuur hadden bebouwd, waren gc rechtigd eigendomstitel voor een gedeelte ervan aan te vragen. Ordenende maatregelen werden al vroeg vereist: een plakkaat van 1659 legt aan de eigenaar van een vermist grensmerk een boete op, waarvan een vierde gedeelte voor de landmeter is. Registratie van alle eigendoms- en pachtakten werd verplicht op straffe van Department of Land Surveying, University of Cape Town: Woensdagh den 28en Maert a° 1657. Bij d' E. Hr. Rijckloff van Goens beroepen sijnde den Breeden Raedt van de schepen Orangie ende Malacca, neffens oock die van 't fort de goede Hope alhier aen Cabo de Boa Esperance ende in deselve geproponeert, Pieter Potter van Amsterdam hier te lande gecomen met 't schip N: Rotterdam voor adelborst a 10 gl: a° 1655 welcke sedert ende principaelijck Jegenwoordigh staende de E. Commissaris van Goens aenwesen alhier, gebruijckt is tot het meeten van de Caepse landerijen ende maecken der caerten etc" wort ten dien insichte op sijn versoeck ende bequaemheijt bij desen tot lantmeter ende kaertemaecker geconfirmeert ende toegeleght een belooninghe van 15 gl: maendel: heden ingaande. Aldus gedaen ende geresolveert In 't fort de goede Hoope ten dage ende Jare als boven. RIJCKLOFF VAN GOENS JOHAN VAN RIEBEECK 1657. i) 1 Rijnlandse roede=i2 R. voet=3,767 meter en 1 R. morgen 6oo R.R. o,85 ha. Er werd geen standaardlengtemaat bewaard. Bij wet van 1859 is de toenmalige R. roede de Kaapse roede genoemd. 1 K. roede 12 K. voet 3,778 meter, 1 K. voet= 1,033 E. voet en 1 K. morgen=6oo vierkante K. roeden o,86 ha 2,i2 acres. Met uitzondering van bijna geheel Natal waar de Engelse voet wordt gebruikt, wordt in Zuid-Afrika met de Kaapse voet gemeten. In Z.W.-Afrika is de meter de lengtemaat.

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Tijdschrift voor Kadaster en Landmeetkunde (KenL) | 1963 | | pagina 45