VERSCHILLENDE
ONDERWERPEN
Ir. G. BAKKER,
Een onderzoek naar de randverdeling
van een Jena Theo 01 0
De onderzochte theodoliet Jena Theo oio, fabricagenummer
104391 is eigendom van de Dienst Publieke Werken van de Ge
meente Tilburg en is op verzoek van Ir. A. Scheffer, hoofd van
deze dienst, door het Laboratorium voor Geodesie op de kwaliteit
van de randverdeling beproefd. De resultaten van dit onderzoek
worden nu gepubliceerd, omdat het achteraf wenselijk is gebleken
het destijds in dit Tijdschrift verschenen artikel over de methoden
van randonderzoek (K. en L. 1962 nr. 4) van een uitgewerkt voor
beeld te voorzien.
Het randonderzoek werd uitgevoerd met een proefhoek, die werd
gerealiseerd door twee richtmerken op ongeveer 5 m afstand van
de theodoliet. Het bleek niet mogelijk te zijn de collimatoren-
opstelling te gebruiken, omdat de lichtbundels van de collimatoren
werden afgeschermd door de spiegeloptiek van de theodoliet. De
richtmerken bestonden uit een enkele verticale lijn, zodat bij het
richten symmetrie-instelling mogelijk was. De lijnen zijn met
Oostindische inkt getekend op stukjes correctostaatpapier welke
aan een muur van het Laboratorium werden vastgeplakt met
sellotape. De grootte van de proefhoek was ongeveer 45,02 gr.
Het onderzoek werd uitgevoerd in n 40 randstanden welke
in vier series werden onderverdeeld. Elke serie werd in heen- en
teruggang gemeten teneinde de stabiliteit van de proefhoek tijdens
de serie te kunnen controleren. De temperatuur in het laboratorium
was constant tijdens elke serie. De waarneming van een richtmerk
bestond uit een enkele instelling van de kijker en een enkele coïn
cidentie-instelling van de randverdeling.
De waarnemingen p in de kolommen 6 en 12 van blad 1 (zie fig. 1)
zijn de gemiddelden van vier enkele hoekwaarnemingen nl. twee
in heen- en twee in teruggang. De grootheid d in dezelfde kolommen
is het verschil tussen de gemiddelde hoekwaarnemingen van heen-
en teruggang. Het gebruikte formulesysteem wordt nog eens met
een summiere toelichting weergegeven.
De waarnemingen pi zijn, met gewichten gelijk aan de gewichts
eenheid, vereffend op het volgende model:
pi si A0 D(cp), waarin
D(cp) 2,Ar cos rep Br sin rep, met r 2, 4 en 6.
Wetenschappelijk ambtenaar ie klasse aan de Technische Hogeschool te
Delft:
