194
haar arbeidsbesparende effecten, wordt de noodzaak tot afvloeiing
nog eens extra versterkt. Bij de intensieve voorlichting die thans
met ruilverkaveling gepaard gaat, wordt dan ook aan dit punt in
het kader van de streekverbeteringsprogramma's veel aandacht
geschonken (beroepskeuzevoorlichting, omscholingscursussen). Voor
het rendement van een ruilverkaveling is een versterkte afvloeiing
en daarmee bedrijfsvergroting voorwaarde. De relatie tussen be-
drijfsgrootte en cultuurtechnische verbeteringsmaatregelen wordt
gedemonstreerd in figuur 4 (Meijerman, 1964).
Met behulp van lineaire programmering voor een tweemans be
drijf in de Veenkoloniën is het effect van perceelsvergroting door
slootdemping en afstandverkorting door uitruil van grond weer
gegeven. Hieruit blijkt dat het effect van deze maatregelen op het
saldo slechts beperkt is, tenzij de hoeveelheid vrijkomende arbeid
1'
Fig. 5. Bedrijfsgrootten voor en na uitvoering van de ruilverkaveling Borger
(naar Kisters, 1958).
Number of farms in various area classes [ha) before and after hatchedland
consolidation in the project Borger.
produktief kan worden gemaakt door bedrijfsvergroting. Door
afstandverkorting van 2000 m tot 400 m en slootdemping neemt de
oppervlakte die door twee man bij de huidige stand van de mecha
nisatie in deze streek kan worden bewerkt, toe van 23 ha tot 31 ha.
Anders gesteldcultuurtechnische investeringen komen slechts dan
volledig tot hun recht, indien per man een grotere oppervlakte grond
beschikbaar komt.
Een ander aspect, dat eveneens de rentabiliteit van cultuur
technische investeringen betreft en dat nauw met het voorgaande
samenhangt, moet hier worden vermeld. Uit recente onderzoekingen
is naar voren gekomen dat er een zeker verband bestaat tussen de
