vaardigde kaart van de Maas bij Rotterdam. De kaart is van
dieptelijnen voorzien; ze draagt het jaartal 1697 en bevindt zich
in het gemeentearchief van Rotterdam. Ik heb gepoogd er een foto
van te laten maken, maar ze verkeert in een nogal slechte toestand,
zodat reproduktie er van te veel bezwaren meebracht [1].
In het algemeen wordt aangenomen dat de eerste kaart met
dieptelijnen afkomstig is van de Fransman Philippe Buache die
in 1737 zo'n kaart van het Engelse Kanaal aan de Académie des
Sciences aanbood [2]. Het staat echter onomstotelijk vast dat
Ancelin hem 40 jaar voor is geweest.
Daar de ruimtelijke nomogrammen in de litteratuur niet of
nauwelijks worden genoemd, behoeft het geen verwondering te
wekken dat de voorlopers van die nomogrammen, waaronder men
de zonnewijzers kan rekenen, in een geschiedkundig overzicht van
de nomografie ontbreken. De geschiedenis van de zonnewijzer zou
een voordracht apart zijn. Iets wil ik U er echter van vertellen,
omdat er tussen mijn belangstelling voor de nomografie en die voor
de zonnewijzers een zeer verklaarbare sterke positieve correlatie
bestaat.
167
c
NOMOGRAM
Yoor
5cdig/3
/(c( 10tg filc'-c l)
log a
N.D.H.
Voorbeeld:
Voor C =1.5, c/12 en J3 40° is a 2,93
Fig. 3
