290
Parallel met deze fasen van automatisering kunnen twee groepen
automatische instrumenten worden onderscheiden:
I Instrumenten met automatische besturing.
a) De Analytical Plotter.
b) Differentiale Ontschrankers met directe projectie.
II Correlerende instrumenten (die bovendien van automatische
besturing zijn voorzien).
I a) Analytical Plotter
Dit instrument naar ontwerp van U. V. Helava werd al enige
jaren geleden bekend. Het is in principe een stereocomparator
waaraan een digitale rekenmachine is gekoppeld. De rekenmachine
stuurt met behulp van standaardprogramma's de comparator.
De behandeling van het apparaat is geheel gelijk aan die van een
universeel analoog werkend instrument. Om een beeldenpaar relatief
te oriënteren, meet de operateur y-parallaxen op de normale wijze.
De rekenmachine berekent uit deze parallaxen de oriëntering en
bestuurt de beelddragers van de comparator dan zo, dat de opera
teur steeds een parallaxvrij beeld ziet. De absolute oriëntering ver
loopt op dezelfde wijze, maar dan met betrekking tot A-parallaxen.
Wanneer de operateur nu het meetmerk door het model beweegt,
rekent de rekenmachine doorlopend de modelcoördinaten uit en
kan deze, afhankelijk van de programmering ook direct in terrein
coördinaten transformeren en op een kaart blad kaarteren. Natuur
lijk kunnen bij deze berekening correcties voor lensvertekening,
kromming van de aarde, refractie enz. worden aangebracht.
Het is moeilijk een waardering van dit instrument te geven.
Er bestaan twee uitvoeringen van: AP-2 en AP-C. De eerste met
een grote rekenmachine voor militair gebruik, de tweede met
een kleinere rekenmachine voor civiel gebruik. Uit de weinige
proeven die met de AP-C zijn genomen, blijkt dat de resultaten
vergelijkbaar zijn met die welke worden verkregen met analoog wer
kende instrumenten als Wild A7 en Zeiss C8 en met stereocom-
paratoren. Dit is niet zo verbazingwekkend, omdat de beeldkwali
teit van foto's met de tegenwoordig gebruikte emulsies nog minder
goed is dan de instrumentele nauwkeurigheid van de analoog
werkende instrumenten. De AP-C is dus op het ogenblik misschien
iets sneller, zeker duurder en niet „beter" dan analoog werkende
machines. Men moet echter in aanmerking nemen, dat elektronische
apparatuur goedkoper wordt. De AP-C is in produktie.
I b) Differentiale ontschrankers met directe projectie
Onder differentiale ontschranking wordt verstaan het stukje
voor stukje ontschranken van een foto, met inachtneming van de
terreinvorm. Het resultaat is bij benadering een foto in orthogonale
projectie. Een benadering die afhankelijk is van de grootte van de
stukjes waarin de foto wordt verdeeld.
