57
Star-trackers vinden momenteel alleen nog maar toepassing in
enkele militaire vliegtuigen, doch zullen mogelijk gebruikt worden
in de supersonische verkeersvliegtuigen welke reeds over enkele
jaren zullen moeten proefvliegen. Voor de prijs van een complete
Star-tracker vond ik in een tijdschrift het schrikbarende bedrag
van US I ioo ooo.vermeld.
Tenslotte wordt de radio-sextant genoemd. Zij bestaat uit een
parabolische reflector, geschikt voor bundeling van de straling van
zon of maan op ongeveer 2 cm golflengte, welke is opgesteld op
een door een gyroscoop gestabiliseerd platform. Door de reflector
zo te richten dat de straling maximaal wordt, kan uit de aldus
gevonden hoogte en azimut de standplaats berekend worden; de
meetnauwkeurigheid wordt gezegd van de orde van i sexagesimale
boogminuut te zijn.
Het gebruik van de radio-sextant is niet afhankelijk van bewol
king. Periodieke controle op de horizontale stand van het platform
is nodig en beperkt de praktische mogelijkheden.
7. Aardse satellieten
In tegenstelling tot de in de vorige paragraaf genoemde systemen,
zijn aardse satellieten niet ontwikkeld voor specifiek nautisch of
aeronautisch gebruik. Wel zijn zij hiervoor en ook voor geodetische
doeleinden zeer bruikbaar, wat in de praktijk bewezen is.
Speciaal ten dienste van navigatie zijn thans drie transit-
satellieten beschikbaar en in beproeving. De waarnemer meet de
verandering in dopplerverschuiving van een door de satelliet in de
meterband continu uitgestraalde golf over een kort tijdsverloop
A t. Dit levert een hyperboloïde als meetkundige plaats, en de
doorsnijding daarvan met het aardoppervlak levert een sferoïdische
hyperbool als LOP. Metingen over opeenvolgende tijdsverlopen A t
leveren elkaar snijdende LOPs. De berekening van de standplaats
is dusdanig ingewikkeld, dat zij met een computer dient te geschie
den In het tijdschrift De Zee gaf ik een vrij volledige beschrijving van
het TRANSiT-systeem. Een vierde transit zal waarschijnlijk boven
dien met secor (vergelijkbaar met een tellurometer) worden uitgerust
t.b.v. directe afstandmeting door de waarnemer. Een geodetische
-secor satelliet is in 1964 in een baan gebracht ten dienste van
triangulatie.
8. Precisie-systenien
De onderstaande tabellen geven een overzicht van de belang
rijkste systemen in deze groep.
Voor een verklaring van de afkortingen wordt verwezen naar
de vorige tabel; in kolom 10 is het land van fabricage vermeld.
De beschikbare tijd dwingt mij om voor een korte beschrijving
van deze systemen te verwijzen naar de artikelen van Ir. De
Munck over elektronische afstandmeting en van mijzelf over
radio-plaatsbepaling in het Lustrumboek 1955-1960 van het Ge
zelschap Snellius.
