64
verwacht van de orde van i meter. In de praktijk is echter gebleken
dat systematische en van plaats tot plaats veranderende verschillen
tussen uitgestraalde patronen (t.o. waarvan de ontvangers meten)
en kaartpatronen optreden tot 3 meter en in enkele beperkte
sectoren nog groter. Zij vinden hun oorzaak in de hier bijzonder
ongunstige opstellingsmogelijkheden van de zenders, waardoor
propagatiewegen over ongunstig geleidend land met bovendien veel,
mogelijk storende, objecten niet vermeden konden worden. Toege
geven moet worden dat het effect door mij onderschat werd en
binnenkort zal dan ook een gunstiger lijkende opstelling worden
beproefd.
Systematische fouten in de orde van 3 meter voor werkzaamheden
op schalen tussen 1 500 en 1 5000 lijken op het eerste gezicht
onaanvaardbaar groot. In de praktijk is echter gebleken dat het om
redenen van manoeuvreer-mogelijkheden van een boot in een gebied
met sterke en variabele stromingen niet mogelijk is om een vaartuig
nauwkeuriger op een mathematische lijn te houden dan ongeveer
3 meter. De praktische betekenis hiervan is, dat voor werk onder
dergelijke omstandigheden nauwelijks voordeel getrokken zou
kunnen worden van een plaatsbepaling beter dan 3 meter. Grotere
fouten kunnen voorlopig worden opgevangen door het toepassen
van lokale correcties, die bepaald zijn door de Meetkundige dienst
van de Rijkswaterstaat en waarvan gehoopt wordt dat zij zullen
verdwijnen in de reeds genoemde nieuwe opstelling.
Alles bijeengenomen, kan gezegd worden dat de Hi-Fix-chain te
IJmuiden voldoet aan alle voor praktisch gebruik te stellen nauw-
keurigheidseisen
Hoewel een uitspraak hierover meer op het terrein ügt van de
plaatselijke hoofdingenieur van de Waterstaat, meen ik hieraan
nog wel te mogen toevoegen dat de thans voor dit miljoenenproject
bereikte continuïteit en economie m.b.v. geen enkele terrestrische
methode zelfs maar bij benadering verwezenlijkt had kunnen worden.
Voor zover Nederland betreft, wordt in 1965 een tweede Hi-fix-
chain opgesteld t.b.v. de bouw van de veel langere Europoort-
pieren, terwijl één of meer chains zullen volgen voor de Waterstaat
kundige kaartering van de Waddenzee. Tenslotte is Hi-fix in
overweging voor meerdere soortgelijke projecten in Nederland en
is een chain besteld voor een uitgebreid waterstaatkundig project
in Suriname.
Twee van de spectaculaire toepassingen van Hi-fix zijn het
gebruik t.b.v. een gedetailleerd bodemonderzoek van het tracé voor
de tunnel onder het Engels Kanaal en t.b.v. een vooronderzoek
i.v.m. plannen voor een buiten Hamburg in zee uit te bouwen
haven van de soort van Europoort.
Andere precisie-systemen worden voor dit doel voor zover
bekend slechts op beperkte schaal gebruikt en over de resultaten
bestaan geen mij bekende publikaties.
