59
In stap 5 deze komt overeen met nr. 2 in tabel 2 berekent
hij de afstanden Lik en ZW in driehoek ZLtl". De hoeken van die
driehoek neemt hij van Snellius over. Fase 6 van zijn berekening
komt overeen met fase 4 in tabel 2. Beiden bepalen daar de afstand
WV. Hoewel Van Musschenbroek in zijn werk voor hoek L de
waarde 38°54' vermeldt, blijkt dit een controleberekening heeft
dit uitgewezen een drukfout te zijn voor 38°45'. Hij heeft deze
hoek van Snellius overgenomen.
In de fasen 7, 8 en 9 van tabel 3 gebruikt Van Musschenbroek
de toren van Noordwijk die Snellius door het meten van het basis
netje met km als basis (zie fig. 2) in zijn meting had betrokken. In
7 berekent hij uit VL en de hoeken van driehoek NVL de afstand
NL 2338,22 roeden. In fase 8 controleert hij deze afstand door
middel van de basis km en de in de basispunten gemeten hoeken
van de driehoeken met Noordwijk en Leiden als top. Het resultaat
LN 2338,00 roeden komt prachtig overeen met de in stap 7
gevonden waarde.
In 9 berekent hij met LN 2338,22 roeden en de hoeken van de
driehoek LNH de afstand LH van het primaire driehoeksnet. Zijn
resultaat 4118,07 roeden wordt tenslotte in de 10de stap gecontro
leerd door deze afstand eveneens te berekenen uit de driehoek LZH.
Ook Snellius had die driehoek reeds gebruikt (tabel 2 nr. 7) en
Van Musschenbroek neemt de hoeken ervan ongewijzigd over;
voor LZ neemt hij uiteraard de lengte 1097,10 roeden die hij aan
de basis bd heeft ontleend.
Het resultaat 4120,81 roeden verschilt slechts 2,74 roeden s»
10,3 meter met de eerste berekening. Op de afstand Leiden-Den
Haag die ca. 15,5 km is, is dit een relatief verschil van ca. 0,07
percent.
De lezer zal hebben bemerkt dat in de volgnummers 7, 8 en 9 van
tabel 3, dwz. in dié driehoeken waarbij Noordwijk is betrokken en
bij de berekening waarvan Van Musschenbroek dus geen aan
sluiting had bij Snellius' Eratosthenes Batavus, de resultaten van
die berekening zeer sterk afwijken van die van de R.D. In de volg
nummers 7 en 9 komen zeer grote hoekafwijkingen voor. In 8
berekent Van Musschenbroek uit km 471,50 roeden en de
hoeken die in kolom 5 staan vermeld de afstand LN verkeerd. Hij
had op die berekening controle kunnen uitoefenen als hij, behalve
uit de driehoek NkL, deze afstand tevens had bepaald uit de drie
hoek NmL. Hij heeft deze controle echter achterwege gelaten. Des
ondanks sluit zijn foutieve resultaat 2338,00 roeden nagenoeg
precies met de berekening 2338,22 roeden uit 7. Het is duidelijk
dat hier sprake is van een vervalsing van de waarnemingen. Omdat
hij in de driehoek LNH (nr. 9) uiteraard voort werkt met de fou
tieve afstand LN, moesten de hoeken van deze driehoek eveneens
worden vervalst om een zijde LH te krijgen waarvan de lengte niet
te zeer afweek van die in 10.
