a:
51
rekeningen gebaseerd die hij publiceerde in zijn „De magnitudine
terrae", deel uitmakende van „Physicae experimentales et geome-
tricae de magnete" (Leiden 1729) [4].
In het eerste gedeelte van dit boek (blz. 362-397) kopieert Van
Musschenbroek de E.B. waarbij hij de correcties aan de waar
nemingen aanbrengt, die Snellius in het Brusselse exemplaar heeft
vermeld. Van de uitbreiding van het driehoeksnet tot Mechelen
maakt hij slechts in de inleiding (op blz. 358) melding. In het tweede
deel (blz. 398-420) berekent hij het hele driehoeksnet tussen Alkmaar
en Bergen op Zoom opnieuw, thans met gebruik van het basesnet
dat Snellius in de winter van 1622 over het ijs heeft gemeten. De
waarnemingen die toen zouden zijn verricht komen dus pas bij
Van Musschenbroek voor den dag.
Ik twijfel, zoals de lezer nog zal zien, in vele gevallen ernstig aan
de authenticiteit van die waarnemingen. Sterker nog, ik zal in staat
zijn aan te tonen dat hij ze vaak in ernstige mate heeft vervalst om
zijn berekeningen sluitend te maken. Een voorbeeld van zo'n ver
valsing heb ik reeds vroeger gegeven (litt. [3], blz. 24 en 25).
De verschillende bases, vijf in getal en alle gelegen in de omgeving
van Leiden, zijn in fig. 2 aangegeven. Leiden (stadhuis) Den
Haag (Jacobstoren) is de zijde van het primaire driehoeksnet, die
met behulp van de gemeten lengten en hoeken moet worden be
rekend. De aanduiding van de bases is in overeenstemming met die
in litt. [3]. tc aeen ig zijn in 1615 en 1616 gemeten. Ze liggen ten
grondslag aan de berekeningen in E.B.bd, of en km dateren uit
januari en februari 1622. Ze zijn over het ijs gemeten, evenals tc en
ig met een landmetersketting, en vormen de grondslag van de
berekeningen in het werk van Van Musschenbroek. De plaats
namen in de figuur stellen de spitsen van torens in die plaatsen voor.
Voorlopige berekeningen en een onderzoek ter plaatse hebben aan
getoond dat deze torens uit Snellius' tijd identiek zijn met de
punten van de Rijksdriehoeksmeting die in tabel 1 zijn vermeld.
Tabel 1
Punten
Y
Leiden
61342,49
725.08
Zoeterwoude
60964,00
3396,20
Den Haag
74077,22
8106,07
Wassenaar
—68218,96
630,28
Voorschoten
—64425,14
2934,98
Delft
—70504,42
15420,22
Noord wijk
64185,08
9i89,33
Warmond
60568,00
5438,88
Rijnsburg
—64552,42
4238,61
Hun coördinaten heb ik ontleend aan de lijst van rechthoekige coör
dinaten 1885-1928. Door deze identiteit was het mogelijk het
