305
rasters een zeer groot aantal kleurnuances kan bereiken. De lijnen,
de contouren, het schrift en de symbolen blijven ongerasterd. Het
rasteren kan fotomechanisch geschieden door gebruik te maken
van een camera, een vergrotingsapparaat, een contactraam of door
plakrasters. Gebruik van optische rasters in de camera is minder
aan te bevelen in verband met de vrij moeilijke berekening van de
rasterpunten en de onzekerheid in de opname, waardoor men de
nuances niet altijd voldoende in de hand heeft. Om dezelfde reden
zal men een dekking van 50% bij een puntraster zoveel mogelijk
vermijden, want door de mogelijkheid van plaatselijke sluiting kan
brokkeligheid van punten ontstaan, waardoor het beeld wolkerig
wordt. Deze moeilijkheden worden geheel voorkomen door gebruik
te maken van een lijnraster, waarmede zonder bijzondere moeilijk
heden een egale dekking van 50% is te bereiken. Gekruiste lijn-
rasters kunnen een dekking geven van 75%, terwijl een dergelijk
raster bij terugcontacten een dekking kan geven van 25%. Op deze
wijze wordt een kleurtrap verkregen met rustige tinten en voldoende
onderling onderscheid. Wil men het aantal kleurtrappen met
enkele vergroten, dan kan worden uitgegaan van een contact-
raster, opgebouwd uit punten. Het verdient aanbeveling het aantal
nuances in één kleur bij gebruikmaken van rasters niet groter te
kiezen dan vijf, om het onderscheid tussen de diverse nuances
voldoende tot uitdrukking te laten komen. Wil men het aantal
nuances vergroten, dan kan dit doelmatiger geschieden door het
toepassen van een grijze krachttoon of door het gebruik van dekwit.
Ook is het mogelijk om door het gebruik van bijzondere raster-
vormen het aantal mogelijkheden nog verder uit te breiden. Het
fotografisch rasteren kan geschieden door de niet te rasteren delen
af te dekken (maskeren). Dit systeem is aangewezen bij gebruik van
camera of vergrotingsapparaat. Ook de te rasteren delen kunnen
worden gemaskerd; dit systeem is geschikt voor de toepassing in
contactramen. Het maskeren kan ook geschieden door gebruik te
maken van het peel-coat-systeem. Ook kan afdekken geschieden
op de drukplaat vóór het etsen. Voor het pasleggen kan gebruik
worden gemaakt va's paskruizen of ponsgaten. Omkeren van stuk
ken, die voor een bepaalde bewerking verkeerd staan, kan geschie
den in de camera met behulp van een optisch omkeer-systeem, het
toepassen van tussenkopieën op astralon of door middel van zeer
dunne film.
4. Kaartschrift
Naast de rasters (die als symbolen fungeren) is het kaartschrift als
een van de belangrijkste elementen van de kaartinhoud te beschou
wen. Men maakt onderscheid tussen de techniek van het samen
stellen van kaartschrift en het plaatsen van de namen en getallen
in de kaart. Reeds lang bestaat de tendentie tot vereenvoudiging
van het schrift op kaarten in de grotere schalen. Dit betekent dat
het Romein- en het Rondschrift steeds minder worden gebruikt en
