moet aflezen. (Ter verdere vergemakkelijking dienen bovenge
noemde ingegraveerde cijfers i t/m 8 op wijzer w3).
De afstand b wordt uiteraard opgegeven in de door Foppes ge
kozen lengte-eenheden.
Bij twee terreinmetingen werd gevonden:
Het gemiddelde is dus ca. 41 cm. Men kan vermoeden, dat deze
waarde iets te hoog is, en dat de gezochte eenheid heeft bedragen
0,1 Friese koningsroede, dus 39,12 cm. Dit is juist gelijk aan de
afstand tussen de (middelpunten van de) lenzen C en C'.
Opgemerkt zij, dat aan de buitenrand van genoemde 8 cirkels
nog één cirkel is getekend, die in 46 gelijke stukken is verdeeld,
geheel analoog met de onder „Hoogtemeten" besproken cirkel-
rand van wijzer w\. Ook hier heeft men zoals bij terreinmetingen
is gebleken een verdeling, die per schaaldeel een draaiing over
0,0001 radiaal aangeeft, thans echter in tegenstelling met wi
in horizontale richting. Een horizontale lengte m, gelegen op een
bekende afstand n, kan hiermede globaal worden bepaald (mits m
ongeveer loodrecht staat op n)
D. Overbrenging naar het rekentoestel
Thans zijn alle factoren van O \ab sin y bekend, zodat dit
oppervlak kan worden berekend. Foppes heeft echter bij de hier
boven beschreven inrichtingen een mechanisme gevoegd, waarmede
O mechanisch, dus zonder rekenen, kan worden gevonden.
Hiertoe moet allereerst het zoëven gevonden getal b worden over
gebracht naar de buitenste 7 cirkels van de plaat p (hier zij verwezen
naar de bij het toestel gevoegde oude toelichting). Deze cirkels zijn
verdeeld in gelijke stukken. Zij beginnen met nul en klimmen in
negatieve richting op tot resp. 25 50 100 200 300 400
500. De wijzer wx (ongetwijfeld „wijser bvan genoemde toe
lichting) kan opdat zijn einde op de betrokken cirkel zal komen
te liggen worden uitgeschovenhij wordt daardoor resp. gezet op
verdeling 1 2 3 4 51). Zoals men ziet, zijn de
twee reeksen evenredig (25 J 50 500 5)-
Het met wijzer w3 gevonden getal b wordt overgebracht door de
wijzer wi met zijn (uitschuifbaar) einde te zetten op het getal b,
thans af te lezen op een der buitenste cirkelsdaarbij moet uiteraard
de vermenigvuldigingsfactor enz.) in rekening worden gebracht.
In principe had Foppes met één cirkel kunnen volstaan (vgl. het
in zijn toelichting opgemerkte)de aanwezigheid van meerdere
meting
afstand (in meters)
aflezing (wa)
eenheid (cm)
4B5 40.6
324
U In afb. 6 staat hij op verdeling 1/4.
32,00 15,25
77 37.8
I 2
